__

आकार: px
पृष्ठ पर प्रदर्शन शुरू करें:

Download "__"

प्रतिलिपि

1 Nanba 207 Biong wik i stat long Sarere. 25 Februeri 1978 PASIFIK Papua Niugini i bin stap insait long wanpela bik pela kibung bilong 1 2-pela Komonwelt kantri biong Esia na Pasifik, ol i bin mekim long Sydney, long 13 map 16 Februeri. Dispela em i namba wan taim tru biong holim dis pela kain konprens lone Australia na long dispela hap bilong Pasifik. As tru biong dispela konp.rens em biong bung im ol lida biong Esia na Pasifik bai ol i ken autirn tingting na program biong diveloprnen bai olgeta kan tn i ken poroman na wok bung wantaim long en. Tingting biong mekim dispela konprens i bin kamap long bikpela kibung biong olgeta komonwelt kantri long graun em ol i bin mekim long London long Jun Praim Minista Mista Mi chael Somare i makim Papua Niugini long dispela konprens. Konprens long Australia i bin toktok long planti samting biong dive lopmen. Wanpela bkpela samting ol i bin toktok long en em long we biong yusim lait n astfong bilong san biopg wokim lektrik pawa, Dispela konprens i laik divelopim olkain masin bilong.yusim.dispela pawa i haiti stap long san. I go moa long pes Poto long raithan i kam long Australian Infomesen Sevis na i soim Praim Mi nista Michael So mare j wan taim Mista An4rew Peacock, Minista bilong Foren Afeas, bilong Aus tralia, na.praim Minista Malcolm Fraser bilong Australia. Publishgd-by Wantok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone, Printed by Wirui Press, Wewak. Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

2 i soim bikpela kibung bilong 13 hetman bilong ol komon- Bangladesh, Ratu Sir Kamisese Mara Fiji, Mista Junius Richard Jaya kantri long Esia na Pasifik, long Hilton Hotel long Sydney long 13 wardene Sri Lanka, Mista Bernard Kowiyaga Nauru. Em hia ol man i 16 Februeri. sindaun: Mista Michael Somare Papua Niugini, Mista Morarji Desai Daunbilo em ol memba bilong kibung. Kirap long lephan long ol i India, Mista Shridath Ramphal komonwelt seketeri jeneral, Mista sanap: Tupuola Efi W. Samoa, Mista Robert Muldoon Nu Silan, Malcolm Fraser Australia, Prins Fatafehu tu ipelehake Tonga, Mista Datuk Hussein Bin Onn Malaysia, Mesa Jeneral Lee Kwan Yew Singapore. Australian Infomesen Foto.

3 godaun gen KAS BILONG OL PIPEL. Long wik I go pinis wanpela bikpela samting I kamap. Kebinet bilong Praim Minista - em i mm spesel lain bilong ol bikminista I stiaim gavman bi long kantri - ol I sunk Iiklik na I putim hevi long Minista bilong Helt, Mista Wiwa Korowi, long daunim bek ol fi bilong ol bikpela haus sik. Kebinet na gavman i bin mekim olsem, bikos planti pipel I bin kirap nogut nà i bin tokaut strong long gavman na I bin mekim protes mas bilong soirn belhat bilong ol. Olsem ol i putim bikpela hevi long gavman. Na ol I winim gavman. Kas bi long ol. Dispela em i gutpela sarnting Em i soim, ol pipel na laik bilong ol pipel yet i ranim dispela kantri. Em i gutpela mak bilong samting yumi save kolim demokrasi - em i mm ot pipel yet i bos tru bilong kantri. 01 pipel yet i votim ol memba, na4ol pipel I gat strong Sampela taim i gut ol I soim dispela strong bilon ol. Na sampela taim i gut ol man long gavman I pilim dispela strong. Olsem wanpela taini moa mipela I tok: kas bitong ol pipel. Long planti nupela kantri ol pipel I no map mekim olsem. 01- sem mipela I tok tu: kas bilong PNG. Nau mipela I gat wanpela askim. Wanem samting i as bilong dispela kirap nogut bilong ol planti pipel? Mista Korowi I putim hevi long ol niusman na I tok ol I no bin kliaim tihgting bilong ol pipel. Ating em i no tru. Pastaim dipatmen bilong Mista Korowi I mas autim klia tingting bilong em, na I mas givim dispela tingting long ol.niuspepa na redlo bai ol I ken autim long ol pipel. Tasol wataim dipatmen bilong helt I bin mekim dispela samting? Mipela long Wantok niuspepa I bin traim traim, tasol I no gat tok long ol. Olsem hevi I mas go long pablik rilesens dipatmen bilong Minista bilong Halt na Pablik Helt dipatmen. Na namba tn poin em i tok long wanpela sam ting, planti minista bilong gavman I longlong long en yet na ol I pasim ai long en. Em hia: Sapos yu pela ol ministai laik toktok tru wantaim ol pipel, watpo yupela I no yusim dispela tok pies moa ol sem wad milion pipel bilong dispela kantri - long Papua tu - I save yusim? Em tok Pisin tasol. Watpo yupela I go long redid na tok lnglis? Vupela laik toktok tru wantaim husat? Oltaim yupeia I lusim Port Moresby na I go bek insait long bus, yupela I save pinis husat tru I yusim tok Inglis. Harim! 01 dispela manmeri i bin mekim protes mas na kain samting olsem, em ol pipel i save tok Pisin. 01 i no bin kisim tok save bilong Minista bilong Helt. Minista bilong Helt, MistaWiwa Korowi, i bin senisim bek ol prais na fi bilong ol provinsal haus sik Kebinet bilong praim minista i bin kibung long Rabaul i tok orait long ol dispela prais i mas go daun bek Long wanem, planti pipe! i kirap nogut na i putim hevi long gavman. map 14 yia olgeta i no gat wanpe!a senis i bin kamap long ol prais bilong haus sik na ol pipe! i no laik. 011 no save prais bilong olgeta samting i bin go antap: biong ol dokta, bilong ol haus, bilong kaikai, bilong marasin Tasol maski ol i no laik. 0!sem nau sampela prais 1 godaun gen. Planti pipel i no kisim stretpela tok save long ol dispela prais. Bikpela prais em i bilong dispela hap haus sik ol i kolim intermediet wod... we planti waitman i save go, na wan wan lokal pipel tasol. Long dispela iñtermediet wod nau prais i go daun long K1 long wan wan de, na i no moa K20 long wan wan de olsem helt dipatmen i bin tok long mun De semba. 0! pipe! nating i mas save gut long ol prais bilong helt dipatmen. Olsern na mipela i laik autim klia nau: 1 Olgetafi ol i bilong ol provinsal haus sik tasol; em haus sik i stap long ol biktaun tru, olsem Moresby na Madang na Goroka na Rabaul na olsëm tasol. 2 I no gat pe o fi olgeta long ol helt senta na et pos, we planti pipe! moa i save karn. Em i o!sern bipo; em I fri. 3 Sikmanmeri i go insatit long pablik wod long bikpela haus sik, em i mas bairn long K4. Na dispela K4 em map baim olgeta taim dispela sikman i stap long wod - maski em i wan de o wan wik o wan mun. Em i no K4 long wan wan de. Nogat. 4 Na sapos man o men o pikinini i karnap long et pos o helt senta na i gat bikpela sik turnas na ol i mas bringirn em i go long bikpela haus sik. orait, sikrnan ya I no mas bairn haus sik, long wanem sikman i bin go pas tairn na trairn long helt senta o et pos. 5 Olgeta fi bilong operesen - em i olsem dokta i mas katirn bel bilong man o men bilong strëtim sik - ol dispela fi tu i bilong ol manmeri i stap long intermediet wod tasol. Bipo i gat 422 kain operesen i gat kain kain prais o fi long en. Nau i gat 3-pela kain tasol. Na prais bilong 3-pela i ol sern: K25 na K40 na K80. Tasol wantaim moa, em i bilongol pipe! i stap long intermediet wod. 6 Sapos manmeri i stap long pablik wod, em i no mas bairn operesen. Minista bilong Helt, MistaKorowi, itok olsem, bai dipatmen bilong em i givimaut tok save long ol dispela prais na as bilong en. Em i tok. ol dispela prais i no antap tumas. Na i gat gutpe!a as bilong en. Watpo ol midista I aipas na yaupas long dispela samting? Watpo tru dipatmen bilong ol I egens long tok Pisin? Watpoyupela I no laik toktok wan taim ol pipel? WANTOK Sarere, 25 FebruerF 1978 Pes 3

4 OL PASINDIA MAS RAUS LONG LAE Dia Edita - Mi harim wanpela bikman bilor.g Morobe Proviñsal Gavman, Mista Pama Anio i mekim wanpela tok. Em i tok i no laikim dispela pasin Not Solomons Gavman na Is Nu Briten Gavman i mek im. Bilong rausim o salim ol manmeri i no gat wok biong sampela provins long go bek long asples bi long ol. Mi laik bekim tok bilohg brata ya olsem, "orait Mis ta P. Anio. Mi no klia long tok bilong yu. Yu save opim ia na ai bilong yu tu o nogat? Yu mas lukiuk i go bek long yia 1950 na 1960 long Lae i bin i stap olsem wanem. Na lukim tu long narapela 17 yia i go pinis long 1960 na Lae i stap wankain olsem las 10 yia i go pinis? 0 i gat wanem kain senis na pasin i bin kamap long dispela 17 yia? Na yu mas driman tu lông neks 10 yia bai i kam bihain. Lukiuk na tingting gut pastaim. Maski long paitim kundu nating na ting. Yu laik mekim Lae siti i kamap rabis siti. Na rabis dram bilong blulang o? Mi yet mi bin bikpela insait long Lae taun long las 25 yia. Tasol nau mi gat bikpela son na wan long Lae taun nau yumi kolim siti. Insait long las 25 yia, ol manmeri na piki nini i no bin wan o pret long raun nambaut long olgeta kona bilong Lae taun. Long san na nait ol pipel i bin raun wan wan long ol yet. Na olsem Wa nem long nau, dispela kain pasin em i stap yet o? A ting nogat ya. Long lukiuk na tingting bilong mi i olsem: Lae siti bai bringim planti kain kain hevi na trabel long Morobe Provinsal Gavman long neks 10 yia na i go moa bihain. Olsem jia nau em i taim bilong mekim plen bilong gutp.e la bilong Lae siti. No ken wet long tumora. Larim tumora i mas wan long em yet. Mi ting dispela aidia bilong Not Solomon na Is Nu Bniten I moa gutpela. Yumi Monobe tu mas ting ting gut na sapotim ol. Nogut ol iongwe longwe provins i salim ol bilong go long asples na bai ol i kam pulimapim Lae siti na Ma dang taun. Long wanem dua i op pinis long tupela ya. Pasin nogut olsem; stil, kilim man, pamuk na brukim haus na i go insait. Nau i wok long kamapbik pela moa rnoa yet long Lae. Em as bilong en long ol pasindia nambaut. Sa P05 dispela kain pasin Not Solomon I mekim i kamap long olgeta provins em bai stapim ol kain kain trabel liklik, mi ting. Em tasol tingting bilong mi. Tenkyu long hanim mi. Mi yet bilong Lae. Liklik pies Gawam/Musom kios tu long Lae siti. Tasol nau mi I stap wok tisa long Raiakama Komyuniti Skul long Wapenamanda, Enga Pnovins. Jamandi Gwasamun, Wapenamanda/Enga I NO SAVE BILONG VU Dia Edita - Oigeta taim mi lukim Wantok Niuspe pa. Yupeia man na men i toktok nating. I no save bilong yupela. Nau mi tok, ol men i putim longpela trausis biong ol man, na siot biong ol man, em i no stret. Yupela ol men i mas putim longpela klos biong yupela em i stret. Yupela i putim trausisem i no stret. Sàpos yupela istap olsem yangpela men na yu ham bak, bihain yu lapun bai yu lcaikai buai na spet nambaut. Em wati biong yu I no save biong yu. Hambak long wok mani na baim longpela trausis. Yupela ol meti i mas tingting gut biong lukaut im papamama biong yu pela. Men i marit nabaut nating i no stret. Sapos yu hambak na putim trausis biong ami na slot, yu mas putim I go raun lorg siti bai ml lukim yu. Em I stret o nogat. Save biong mi askim yu. Mi lukim pas bilong MOipa bilong Mt. Hagen. Na ml bel hat tru long bek im biong em. Em i tok man I painim senis biong yu. 01 men i putim trausis na bikpeia aiglas. Na penim maus i ret. 011 raun painim K20 a K50. Em tasol. Em wan bi long ml bekim nau. Wantok yu I gat kros orait, bekim bliong ml. Em tasol. BAS NA DRAIVA E.G. Gin, Anawa/N.S.P. TEKSI DiaEdita-Hiami turni laik skunim toktok biong wantok ya Baf Nelson bi long Madang. Yes wantok toktok biong yu i stret na ml tu lukim planti taim long ai bilng ml. Long taim tru ml save lukim hia long Wewak taun ol Bas draiva save wokim. Olsem planti taim mi save lukim ol save kanim ol wantok biong ol I go fri na i karn fri. 01 i no map long bairn stret. Fri raid tasol. Na tu wanpela bikpela samting em ol Teksi na bas draiva save wokirn I n stnet. Planti taim ml save lukim long al bilong mi, em ol save kanim ol pipia men biong rot. 01 save tel bot nating na raun fri I stap. Taim bas na teksi stat wok bai dispela men i stap insait pinis map taim dis pela dnaiva pinis wok. Oloman, draive, traim na nausim dispela pipia meri biong rot i kam raun long bas o teksi. Em i no ka bilong yu na bai yu kan im kanim em naun. Em i no ka biong yu.bas na teski em biong kampani. Em tasol ol poroman draiva. Yu husait i bel hat o piiim olsem wanem rait tasol I kam long Wantok na bai ml lukim. Aiphones Kel. Wewak E.S.I. Salim ol pas i kam long: WANTOK BOX 1982 BOROKO TOK PISIN SKUL I KARIM.KAIKAI PIN IS Dia Edita - Mi laik autim bikpela wan biong 300 Tok pisin tisa bin pinisim tisa trening long Rintebe. 01 dispela tisa i bin hatwok tru long skul biong lainim ol planti save biong I kam bek long ples biong tisim ol sumatin long nt na rait, namba, sosaistadi, na tok biong God tu. Na tu lukluk biong mlpela i go bek long dispela skul i stat long Finschha fen long yla 1889 samting I kam I kam yet. Skull bin lainim ol man nan ol I kamap lida biong gavman na lida long sios. Na tu pianti gutpela wok biong kantri ol planti manbipo I skul long tok pisin. Nau I hoiim wok I kamap gutpe la. Mipeia laik yupeia sam pela olpela man I tingim em i trti o nogat. Dispela skul Luteran sios I statim I kam yet. Inglis skul I no Stat yet long dispela taim yumi PNG manmerl I yusim wa nem tokpies. 01 lida biong gavman ol lida biong ol kain kain misin yupela I tinglm. Sapos tok motu yumi bin yusim orait yumi putim dispela tok i kamap nesenel tok biong yumi long dispela kanitni PNG stret. Na inglis skui I kamap olsem sap otim dis pela tok. 0 sapos yumi pilim bipo yumi yusim tok pisin, orait yumi ken nek im olsem tasol. Tok mi rait raitim an tap pinis tisa I lukirn ol program hilong tisirn ol pikinini insait long kias rum i wnkain tru long inglis skul na tok pisin skul.n a tu ol 300 tisa i ting mipela i kamap olsem. Bisnisman hiong lainirn ol pikinini long nt na rait na hilong strongim dispela kantri hilong olgeta piki nini I kamap saveman. Tasol em ol I ting long nt na rait. a kirapirn bias biong ol yet. Planti manmeni I ptitim pikinini long inglis skul tasol. Em ol I svañ long mani tasol na mekim, Taso! a! brata mani I no map kamap nating i gat hatwok hal mani I kamap. Ating planti no klia long tok pisin skul. Wanem samting mipela tisini ol pikinini insait long klas rum. Em long ol Namba. Rit, Rait, Sosal Stadi. Eko nomik. Wok didiman. Haisin. Tok bilong God, Nupela Pasin nius. Histo ri, Salens, na song. Nau yumi lukim tupela skul I wankain o nogat. Mi ting inglis skul na pisin skul lesen I wankain tm: Tok tasol I brukim ol piki nini I go I kam. Ating ol papamama na ol pesman biong gavman. Skelim. Nau yumi sanap long lek biong yumi yet pinis. Lukim gut. ol brata. bipo ol waitman I bosim yumi. Nau God I kisim bek na I tok. Kaman. ol as graun man yet I bosim olgeta I stap long PNG. Yes ol sampela wok yumi senisim pinis. Biong wanem. arapela tok ples yumi yusim 1 stap? Maski painim as tok pies biong dispela kantri kwik tisa I laikim tok pisin I gat trening I stap em long Rintehe insait long Goroka. Dispela tok yumi yusini em moa gut. bk pisin I go: ãu t na givim planti save long ol pipel long pies. - Zawil Kalpni. Mt. Hagen. WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 4 1

5 NIUS BIL OL IVIERI - - OL SISTA VOTIM OFISA Wanpela lain lokal Sista, ol -kolim op Sista bilong Sen Teresa, bilortg Katolik Misin long Madang i bitt makim Sista Gabriela Audan olsem het bosman bilong ol. UI i bin mekim dispela long bikpela miting bilong ol long Alexishafen, we 44 Sista I bin kibung na vot.. Sista Gabrielai gat 39 krismas na mama ibm karim em long yia 1939 longwànpela viles klostu long Bogia long Madang provins. Bihain em i winim misin skul em i bin joinim nupela lain lokal Sista long Alexishafen long yia Lain Sista bilong Sen Teresa i bin stat long yia Sista Gabriela bin mekim namba wan promis bilong em long yia 1961 na bihain em mekim bikpromis long Em i save tumas long mekim olkain wok long haus na famili. olsem kukim kaikai na samapim klos na ranim ol liklik famili Sista i save wok nabaut long ol liklik misin stesin. Olsem na ol wansista bilong em i laikirn pasin mama bilong em na i votim em bosman bilong ol. Bisop Adolph Noser, S.V.D., bipo em i bisop bilong Madang na nau em i sevis, em i papa tiu bilong dispela lain lokal Sista. Namba wan mama bilong ol bipo, em Sista Arsenia, S.Sp.S., em i lapun tru long wok misin insait long Papua Niugini. Bihain em I no nap moa, long wanem sik I painim em, orait, Sister Richtrude i holim dispela wok olsem biksista bilong ol. Nau em i nambà wan taim ol Sista i gat lokal mama bilong ol stret, em Sista Gabriela. Dispela lain Sista I save mekim wok long Madang na Simbu na Isten Hailans provins. Sampela i tisa, sampela nes, sampela i sosäl woka na i save raun long ol viles nabaut na heipim mama na pikinini na famili. SINGER Poto antap i soim Sista Gabriela Audan. Na daunbilo em i lain Sista i sanap wan taim Sista Gab riela ólsem het ofisa bilong lain Sista bilong em. 01 i kolim ol, jeneral kaunsila. Kirap long lephan na yu ken lukim: Sista Aiphonsa, Sista Dominika, Sista Jeneral Gabriela, Sista Sophie, na Sista Theresa. Sista Dominika em i seketeri bilong ol Sista na Sista Sophie em I namba tu jeneral Olgeta poto na stori i kam long Pater Joe Jurczyga, S. V.D. WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 5

6 I KIS1MSPESEL MEDAL LONG KWIN - 7 em i bi long Bowat viies long Manus. Taim sip "Julles Ross" i bringim sampela soldia na kago i go long Yule Allan long mun Septem ba 1977, em i kapsait. Na Koporal Pokot i bungim 6-pela pipel long wara long biknait na i pasim ol wan taim wanpela hap plang na i swim i go long nambis. Olsem em i sevim laip bilong ol. - PRAIVET SIAKI KARA VA em i bilong Mirivasi viles log Gaip provins. Long taim bilong birua I painim disp.ela sip long biknait i no Iongwe long Port Moresby, em i painim tupela pipe! i no save swim na ol i wok long dring wara. Em I sevim tupela, putim tupela long wanpela bot gumi na I swimim ol map 5. aua bipo ol ikamap long nambis. SAIDEN DONALD DOUGLAS CAME RON em I bilong Australia. Long taim bilong sip I lus, em i bungim sampela soldia long wanpela bot gumi na swimim ol, na em yet i swim map 4 aua long kam long nambis, bai em givim tok save long arni na plis long bot i lus. 01 poto I kani 1 orig Ami. AVELING.BARFORD PACIFIC for your compaction requirements. Vibratory Plates Vibratory Rammers - Pàdesttian Vibratory Rollers Double drum hydrostatic drive Agents Ior bearings and hose fittings Ryco-fiex Nachi. AVELINC-BAPPORD PACIFIC P!F. LTD Head office: Ume Street, Gordons, Port Moresby. Port Moresby. / P0 Box Phone Telex NE22206 Lae depot: Morobe Avenue, P0 Box 1191, Le Phone Telex NE424 WANTOK - Sarere, 26 Fehrueri 1 Pes 6

7 Memba bilong Manus Provinsal llektoret, Mista chael Pondros, bai askim bikgavman long apim pe 1 long ol diwai saksak ra kokonas na diwai kaikái I lus taim wanpela dipatmen bilong gavman I wokim ri - I mekim arapela kain wok. map nau gavman I save givim K3.45 long wan diwal kokonas o saksak. Mista Pondros bai askim man long mekim K1O.OO long wan wan diwal kaikai long saksak na kokonas em I mas bekim map K30.OO long wan wan. DOKTA LAIK YUSIM NUPELA SUT Dokta R. Douglas bilong ; * kamap wok lông Tan, Saten h,., - pe!a pasin bilong givim sut biong stre numonia tonia, em i sik long b sik win mo Australia, i Pow antap i soim tupela wokman bilong Wantok niuspepa na New Nation. Long lephan em I Biliso Osake bilong hap bilong Henganofi long Isten Hailans. Na men ya em I Euralia Paine bilong pies Yoma long Noten Provins bilong Papua. Biliso em / man b/long droim olkain piksa long Wqntok na long New Nation. Na Euralia em i wanpela nius ripota i bin win/rn wanpela spesel kos long yunivesiti. Nau em I redi long k/s/rn b/kpela wok insait long Engliken Sios long PNG olsern nius ripota b/long ol Aau B//iso na Euralia tupela I go long Australia map 6 wik. Euralia I tren long Engliken Infomesen Opis na Biliso long Pilgrim Design Centre. Misinari lus long Sepik abrusirn Poto dauñbilo I soim Paten John Mo bilong bosim ol Provins, taim m i stap givim s toktok long wanpela bikpela kos long Hobart, Tasman ACFOA Australian Council for Overseas Aid I wc dispela kos na 500 deliget bilong Australia i bin kam.. I askim: bai Australia i mekim wanem long Pasifik? Olgeta pipel bilong wara Sepik daunbi!o i save moa long Bruder Michael Srank. Em i papa na mi sineri biong ol. Inap 25 yia em i sindaun namel long ol. long bikpela hap tais name! long Ramuna Sepik. em ol i kolim Pora pora. Na long Mede, de nam ba 13. biong Februeri, wara Sepik i kisim em ol geta. Taim em i kam bek long Marienberg wantai.m aluminium kanu na autbot moto bilong em, kiostu long viles Bin. kanu i kap. sait na em i lus. Bruder Michael em i man bilong kantri long Yurop ol i kolim Csechoslovakia. Em wanpela, kantri tude i stap aninit long ol Kom yunis bilong Rasia. Em i gat 70 krismas na i bin kamap long Papua Niugini long yia Pastaim em i kam wok long nupela Sen Saver katekis skuinàu haiskul long Kairiru Ailan klostu long Wewak. Bihain em i go wok long hap bi!ong Marienberg long Sepik na em i bin wok long Kambot na Kanduanum na Murik na Porapora. map planti yia em i bin tisim ol manki long ol praimeri na kom yuniti skul. Na tu em i winim planti yia long skul im ol pipel long tok biong Baibel na bilong God. Australian Information Poto, John McKinnon i kisim. FREIGHTER INDUSTRIES LONG LAE I SAVE TUMAS LONG WOKIM OL NAMBA WAN SKIN NA BODI BILONG OLKAIN SMOLPELA NA BIKPELA TRAK BILONG KARIM KOPI NA OLKAIN KAGO; NEKS TAIM VU BAlM TRAK, ORAIT, VU KAM NA MIPELA INAP WOKIM GUTPELA BODI BILONG EM TRU. ASKIM MIPELA LONG: Freighter Industries N.G. Ltd. P.O.Box 675, Lae. Ph WANTOK - Sarere, 25 FE

8 MIPELA OAT SAMPELA SPESEL BALUS- BILON.G KAR1M KAGO EM H/A KAGO B/LONG WANPELA BALUS WANTOK - Snrerp. 75 Fehrtinri 17R Pctc 8

9 FIKSIM OL KA NA TRAK I KAM LONG AUSTRALIA Vu ken Iukim ol dispela samting: - Olkain kiok bilongka, Jek biong litirnapim ka " Masin bilong skelim wil bilong ka,, Masin bilong welim ka Masin bilong grisim ka Pam bilong dram bensin Masin bilong sodaim, na weldim samting Masin bilong pamirn win bilong taia Masin bilong penim ka Masin bilong pailim ol samting Masin win bilong klinim ol samting Boa masin Olkainboanadril Na planti kain samting olsem. - Em i fri yu kam tasol long bikpela waitpela haus bilong ol Australia long Waigani. Stat long 7 Mas i go map 9 Mas long belo bek, stat long I klok i go map long 5 klok. Longpela nek em 1 wan gen moa, tasol.bihain em I tingim wanpela pasin bi long giarnanim ol pis Em I tingim dispela pasin na em igo painim tnausel. 4 Ask the Australian. Trade Commissioner P.O. JIox Hohola. Phone: L Longpela nek em i nem bilong bilong wanpela kain pisin sel I tok, ml em i save painim pis bilong bilong tupela man. Tupela kaikai I tok olsem wanem? Long pela nek I tok, bambal tu Long wanpela pies nem pea I kam long dispela bilong en Pahang, wanpela longpela nek I stap. raunwara long narapela Dispela longpela nek em I. lapun pinis. Longpela nek I save go long raunwara na ta pls 1 go em i lukim planti patpela asde long nait pis, em I tromol mausbi tupela I mt long en bilng kisim pis ta sol ol pis ol I swim kwik taim tumas. Tasol lapun em I no map kisim ol. Olsem na long planti de Ilk fr em I no kaikaim wanpela baut.i long samting em I bun nating: Na ol pis ol I kam Na sk4n bilong en I slek. longpela nek, "Olsem Longpela nek I wan planti. wanem long mipela bal ol man 1 kam rausim olgeta wara na bai lain bilen ml pela I dai?" Klostu longraunwara em I lukim trausel na em i tok im em. Ating yu harim tok / planti Ating map yupela wai go kaps nara pel a hap maur Na ol P15 Tingtig bilong gutpela tru.,olsem pela nek I kanim igo.l ol pis, long I wok

10 boi 1 an iuniah naniba an 1 long &fuka Lm i sanap toktok na hel hilong wanpela bikpela lain pipe! - wanpela skwata taun. Em i grisim wok long kisim independens kwiktairn. 1a liklik manki Papua i ting: Sapos kskin Afrika map mekim olsem, mi dispe tu mi ham long 16 yia i Minista Mista Olewale i bin Australia na - long - mi long a em i bi dispe!a rot. tisa koles em i ka presiden bilong bilong ol studen.!a taim em i anti arapela man tresen Kiki, a Rca. a em i kam bek long Moresby na i tis long Kila Kila Haiskul. 01 politikal pren hilong em wantaim Mi- chad Somare na Oala Rarua-Rarua - statim Pangu Pati long yia Ebia Olewale ri i tis - na em I em lon,g bilong PNG politik. Em i marit na i gat tupela piki nini man na tupela pikinini men. Fm ikam long pies Kunini. Mista Olewale em i man save tru long stiaim gut toktok. Em i bin stadi long lo long yunivesiti, olsem na em i kisim gut dispela save. Na ri i stnongpela bosm L save mekim wiken tu. iol - ewale em I ong 0l Mirn eketeri Bikos Mista Olewale i kam long wanpela pies i klostil tnt long mak bilong Australia na klostu tu long mak hilong Inian Jaya - em i save wan na tingting planti long dispela tupela mak na arene bilong kantni. Long arapela wik em i bin kibung wantaim Peacock bilong long stretirn tok Stat long 1968 em i Kamap memba bilong pala em i stap yet. Bipo i minista bilong edu, na gen hilongjastis, _ba tn gen bilong na ñau bilong Foren Rilesens. Fm i bikpela man tru insait long Pangu Pati na 61 man i tok, sapos Mi chael Somane i no laik moa loiig praim miriista, namba wan man bilong kisim pies bilong wale. em, em Ebia Olebi i Alkan Mista Olewale, i tok, PNG i bihainim tingting hilong Yunaitet. Nesens na olsem mipela i no bin tok orait yet long Indonesia i bin * -- Timon. i no save Saut As tingting bilong Mista Olewale em i wankain ol scm bilong gavman. Em hia: Mipela PNG i laik stap pren wantaim olgeta arape Ia man bilong graun na mi pela i no laik birua long wanpela kantni. Tasol mi pela i no laik bai sampela pnen biong mipela i kamap binua namel long tupela yet. Fm i tingting lông Indonesia na gen long ol sarnpela man hilong Wes Irian i laik kisim indepen dens. Em i ting olsem: dis pela kain sam ting em i no bilong PNG long stretim; em samting bilong Yunai tet Nésens. Na i samting insait long kantri biong Indonesia, olsem na mipela i no map go insait na tok im ol, ol i ma bosim kan tn olsem wanem. Em i pasin bilong Mista Olewale, sampela taim em i- laik go bek long liklik pies bilong em na pasim laplap na go sindaun long haus morota na wok long gaden na go hukim pis tu Fm i man bilong ritim planti buk i gat stoni bi long olkain pipel na kantni, em l i kolim histori. 01- scm - tasol em i kisim save namba wan taim long dis pela man Kwame Nkrumah bilong Ghana. I luk olsern Mista Olewale bai stap longtaim long politik. Sapos Somare i laik kisim narapela wok, bai Olewale inip long kis im wok bilong praim mi nista - na Somane bal laik im olsena tu. Bipo ol i bin ting long mekim em gavana jenenal tasol em i no laik. S ueni 1978 Pes 10 - Poto long lephan em I bilong yia 1964 samtingna ol I kksim long Wewak long Worn Poin, long pies we ol Japan i pinisim woa wantaim Australia long Em yangpela Ebia Olewale na yangpeia Michael Somare, na yangpela Matiabe Yuwi, nau erni memba bilong Tan Open.

11 EBIA OLE WALE MINISTA BILONG FOREN AFEAS Memba bilong Saut FIai Open Poto an tap I soirn Mista Ebia Olewale taim em i sindaun insait long Yunailet ]Vesens long.4merika na I makim Papua Niugini. Long dispela taim mipela i bilong Australia yet. Yunaitet Nesens Poto. Poto long raithan i soim Mista Ebia Olewale olsern Minista bilong Foren Afeas bilong PNG i sindaun tok tok wan taim tupela het man bilong Australia: em Mista Andrew Peacock, em tu I minista bilong foren afeas bilong Australia vu lukim em long lephan, na Mista Malcolm Fraser em praiin minista bilong Aus tralia. - - nation Poto, bllong ml Cç -v -

12 . long yu na traim lindatln 1f* E pensil. Mipela i iukluk yet. pepa long pes 9 bilong autim ol wan bilong yu, MOIPA, VU RONG! DROPAUT LONt3 Sanere 29Janiaeni YU mas tingtingpastaim na Em mipela ol lain ya: Yu bin tok olsem, yu gat yu nait. VILES KOT Dia Editâ Long wan long ol man biong. James Wda, Wesley B. - P.T.A. i kam pulap long Wantok nius biong Rabaul. John D. Dia Edita - Yes mi laik maket long Laiagam, na ol 1-l-78. niipela i ritim pas Beye B. autimwanpela wan biong j lusim wok bilong ol. hilong susa ya. Moipa na. Wolki D. mi long ol viles kot mcii- Tasol wantok, em i no TOKTOK PAULIM mipela i no arnanias tumas. Jimmy B. stret. Ating.yumi no ken - samting bilong yu, em i, MUSIK kisii ol man i no bin go samting bilong wan wan YesMoipa. atingmipela Madang Province. long skul, na ol ihan i man tasol. Yu no bosim i sapotim toktok biong sanap long kaunsil tu. tingting bilong man na sin- Dia Edita - Mi save bel brata Alex S. Ponolan.. daun bilong man. Nogat. hat long redio anaunsa tu Mipela i no amanias.png MAN GAT SAVE Dispela lain ol man i no Wan wan man em yet em i long taim bilong mipela i go long skul bipo na ôli bosim tingting bilong em sauna rekwes o hanim singsepim aigras na penim pin- Dia Edita - Yes, ol long dispela pasin biong save bagarapim wok bilong na sindaun bilong em. sing. Na mipela i laik gä na maus long lipstik. wantok,nau mi laik sapotol viles kof. Lukiuk blong rekodim long nedio kaset Y-u ting yu wan na yu giv- im ol six pela nes long mi em i go olsem. Mi luk- Sapos gavman i pinisim tasol ol i save toktok na im dispela kain tok: Baga- Kudjip Haus Marasin Banz, im ol man i no i go long d,ispeia ol man long wok, mel long ol singsing taim rap. lus. na jeles i go long W.H.P. Yes mi amamas tnt skul na ol i no save long yu no map long lukautim rekod I stat pilai na i no Pololan. laka? long yupela susa long yu- wanem toktok o wanem - ol long mani na kaikai. 01 pinis yet. - pela helpim narapela susa mining bilong ttktók i - hal windaun long strong Plis, ol redio anaunsa, Tm! Gavman i no put- em Paulus K. stap long buk. bilong ol yet. mipela i no laik tru long hanim nek bilong yupela im wanpela lo tambu lcng Yes, em susa ya em. dispela pasin. Em i laik nem biong em Bensa Bala 01 wok long tingting na Wantok, dispela dc tnin- long ol kaset biong mipe biong yu tasol, Moipa-! A- biong Láe, em tok long ol mi lukim na i no gutpela de ol i save i kàm pulap la. Mipela i laikim rekodim ting ol tumbuna- bilong yu man lông Papua New long mi Mi ting olsem i long maket, ating em i de ol singsing tasol mipela i i bin wokim dispela pasin Guinea ol i gat liklik save gat planti ol dnopaut skul gavman i givim ol long laikim long en. Mipela i no bipo o nogat? na ol waitman i gat bikpela manki nau ol i pulap long painim kaikai long maket laikim nek bilong yupela. save. Mi laik save long yu, PNG. 0 samtiflg olsem. Mi no Long lukluk bilong mi- Benisa Bala, long yu minim save. Wantok yu mas save Tru, brata, ating yu amapela, ol waitskin men i olsem wanem? tjg yumi mas kisim ol olsem, man i stap long mas long harim redio, tasol na putim ol long dispela wok em i no map go long apos yu rekodim singsing wokini na i luk gut. Long Ating yu save lukim wok. 01 i stap nating na ol wanpela hap long laik bi- hal yu mas belhat tu ya. wanem em i samting bimoni bilong ol wajtmãn i save stil o pait long taün. long em: Nogat tnt. Em i Mi ting i no stret long dis long tumbuna bulong ol. - pulap long poket biong ol Dispela i mekim kantri bi- mas kisim tok onait pas- p pasin. 01 redio anaun Na sapos yumi ol bilak na YU save seksek lông iong-yumi i no gutpela. taim long namba wan o sa, yupela mas tingting gut meri i laik rausim grasiong manitim ol. Mipel-a ol man bosman bilong dispela wok redio i no bilong amamas ai na penim ol pinga, maus biong PNG i gat wan kain Em tasol long tifigting orit, em ken i go ong em bilong mipela olgeta na traim, kisim glas na luksave olsem ol waitman tü. bilong mi. Tenkyu. wanem hap em i laik i go man. long hanim wanem in-i. Yu ting yu gutpela. Yu save lukinihamas PNG Kalian Gunauru, long en. Gavman i no map Samtiflg i kamap: Tasol-long lukiuk bilong man i go long sampela hap Mapnik/ESP tok orait long ol draiva 5ap yu wokman long mipela ol planti man, em kantni long planti kain skul long isim ol ka na i go redio, yu mas wolcim gut yupelai olsern monki stret. long helpim PNG i go het. TINGTING PASTAIM long wanpela hap longi ik wok bilong yu Na tu i bilong 01, nogat. save westim sampela minit Monki i lukim papa bi- Tenk yu tnt. So wantok mi ting, ating long ol sampela gutpela ol long em i wokim wanpela Dia Edita - Mi laik bekim yu i no tingting gut na yu progrem. - samting, bal em tu i laik jon K. Lopova. pas bilong wantok ya Bade salim pasi go long waptok. Joe P. Minaku, wokim. Son, mai sister, a- Mt. Hagen W.H.P. Biula, long Wantok nius- Neks taim yu laik rait na Kerevat/Rabaul. ting yu stap long taun na tokim Ponolan olsem. Tra- - - im go bek long pies tm hina wok gaden. Nogut yu pret le pinga bai i doti LUKIM DISPLA MAK yu bin maritim. waitskin man, orait EM/I MAK BILONG penim pinga, maus na sep im ol gras biong yu long olgeta hap olsem biong Namba VVan Tala amarnasim man biong yu, bai em i no ken lusim yu i golongplesbiongem. Bilong P.NUGI. Sore, susa Moipa, mas N.G.G. TRADING COMPANY tingting gut na rait. I no Box 459. gut Ionj semim mipela ol LAE. / man olsem,. PH Sapos yu gat hel kaskas ôrait, holim tasol pen o WANTOK - Sarere, 25 Febnueni 1978 Pesl2

13 YU OL ODELI WINIM MANI "Nesenel Eksekyutiv Kaunsil i tok orait tong pe bilong ol etpos odeli mas go antap. Oletpos odeli ol i win tru long olgeta memba bilong hel.t dipat men, long wanem ol pipel long pies na long bus I save kisim helpim long ol tasol. "Inap nau pe bilong ol etpos odeli I daunbilo tru tru, Helt Dipatmen I mas painim nau narapela K900,000 bilong peim ol odeli. Tasol gavman I tingting strong nau long helpim go het moa moa yet ol wok helt long bus na longwe long ol taun. "Na dispela 50 toea pebilong çl man i kam long bikpela haus sik long kisim marasin samting, em I samting nating. Yu lukim, wanpela paket sigaret I kostim moa olsem SOt. Orait yumi mas skelim gut, wanem samting I mobeta: wanpela botol bia, o wanpela paket sigaret, o marasirl bilong sikman map long 50 toea?" NUPELA PRAIS BILONG KOPI Nau ol man bilong bosim kopi prais i laik putim spesel takis antap long kopi, na putim dispela winmani i stap bitong helpim ol kopi fama, taim ol prais i go daun. Sapos fama i salim aninit long 175 kilo kopi, ol i put im takis map wan hap toea long wan wan kilo em i salim. Sapos em i salim namel long 175 na 180 kilo, takis em i wan na wan hap toea long wan wan kilo. Sapos em i salim moa olsem 175 kilo, ol i takisim em map long tu na wan hap toea long wan wan kilo. Bipo ol lo i narakain. Dispela takis bilong 175 kilo bi po em i 13 toea long wan wan kilo. Poto an tap i soim wanpela spesel tisa bilong Toyota ka na trak kampani long Japan i bin kam long Papua Niugini long trenim Ol mekenik. Em bai givim tupela kos map lo-pela de stret long Port Moresby. Bai ol Ela Motors mekenik i kam na tu ol mekenik bilong Ami na Plant en Transpot bilong gavman. Poto i soim Mista Yukio Oka bilong Japan, Mista Alan Hebei bilong Port Moresby na Mista Kenny Kamaking bilong Ela Motors, Lae. THE INVESTMENT CORPORATiON OF PAPUA NEW GUINEA n;.1aiffl, I 8AIM SEA LONG INVESMEN B1LONG PAPUA JIUGINI KOPORESEN n.a bal ya faoün wlnma4 ui bilong bijape.&z b.ltapela zampctnl.t/ta WcLnpQia. Long poto an tap yuri kn lukim sampela man bilong Tan long Saten Hailans i sanap holim winmani ol i bin kisim long Invesmen Koporesen ofis kiostu long 01. Sapos yu laik save moa long we bilong ki1m winmani, yu rait long: Investment,Corporation P.O. Box 155 Port Moresby NEM ADRES BILONG BILONG // L!L"1!!ID!WIP WANTOK - Sarere,25 Februeri 1978 Pes13 51

14 SAMPELA LIP I SAVE KAIKAINATNAT Sampela saveman bilong dipatmen bilong pral men indastni long Amenika I bin painimaut I gat sampela liklik lip na pikinini bilong sayor I save kil im ol pikinini natnat. Olsem yu save, natnat I save pütim kiau long wara na pikinini bilong em I save swim nabaut tong wara. Orait, 1 gat tiklik lip a pikinini o sid bilong sampela sayor 1save swim long wara tu save givimaut wanpela gutpela smel, em ol pikinini natnat j laikim. Oi I kam ktostu I talk kaikai lip tasot nogat, dispela lip o sid I pasim lek bilong ol long wanpela kain gumi. Na long narapela manasinem 1 kilim oil dai. Bihain ol lip ya I kaikaim ot pikinini natnat. Olsem em I nupela kain we bilong mekim save long ol natnat. Piñisim ol pikinini bilong ol. I gat samting olsem 15 kain likilk lip na sid olsem. Man I mas kisim tasol dispela kain pikinini bilong sayon na tnornoim antap long hul wara we ol natnat I save putim kiau. Dispela lip map long stap insait long wana faiv mun stnet na I no sting. Na sapos yu tnomoim ol dispeta sid o lip insait long wara, wana tu i no sting na baganap. Nogat. A ting yu save PNG em i namba wan kantni bilong ol kantri bilong gnaun i save yusim lait bilong san bilong wokim pawa bilong ol bateni I ranim olgeta telipon bilong en. Em i gat 20 stesin belong salim telipon tok i go, na 200 au tstesin bilong en. STORI TUMBUNA i kam long pes9 taim longpela nek I laik kaikal kuka, kuka yet em I holim strong nek bilong dispela pisin na kilim long pela nek I dal. VUNAITET NESENS MAK BILONG 1978 Pahang na I stap gut wan Stat long de namba 21 bilong mun Mas long dispela taim ol pis long bikpela yla, bai Yunaitet Nesens i statim Via Bilong Anti-apar- raunwara. teid - I olsem yia bilong tingting egens long dispela aidia bilong gavman bilong Saut Afrika i save krungutim ol PIuS Aunal, rait na fridom bitong ol blakskin long kantri bilong oi. Yassip/Is Sepik. r Sapos yupela laik kirapim bi5nis bliong iinlm pepa kam lukirn mipela long PNG Printing WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 14

15 + Olgeta poto long dispela pes i soim wanpela balus i bin pundaun nogut na bagarap. long pies Bundi long Madang Provins. Em i kamap long de namba 17 bilong Desemba. Na páilot na 8-peia pasindia i lusim laip bilong ol. Yu ken lukin-i balus i krungut nabaut nogut tru. Pailot em i painim taim nogut, ol klaut i pas, na i gat strongpeia win, na i sakim em, taim em i kam daun. Pater Plutta, SVD i salim ol poto i kam. + ;.4! IViaxelli nem gu ken bhipirn. Bairn em tasol..4 VU KEN BAlM LONG OL LOwNoise Cassette Tape II liii LI. [ft[[1 I DISPELA PLES I : P.O. Box 673, MADANG P.O. Box 1428k BOROKO P.O.Box 90, LAE P.O.Box 63, RABAUL PHONE PHONE PHONE PHONE P.O. B HAGEN WAN - Sarere, Februeri

16 PASIFIK KIBUNG i go moa long pes 16 Arapela samting tu ol i bin toktok long en em long dispela: 1. wok bung wantaim bi long ol kantri biong stiaim na bosim gut prais biong ol samting ol i save kamap im long kantri. 2. wok bung wantaim bi long helpim ekonomik na sosal divélopmen biong ol. 3. wok bung wantaim bi long painim ansa biong olkain problem i stap in sait long ol kantri bilong ol. 4. wok bung wantaim bi long lukautim gut na yus gut ol divélopmen na t mani ol i save kisim ol bikpela kantri. bung wantaim bi putim strongpela tok ol kolonial kantri ol i givim yet fridom na endens long wan wan kantri long Esia na Minista bic i bin tokim konpi..m em I les pinis lo KANTRI AUSTRALIA BANGLADESH FIJI INDIA MALAYSIA NEW ZEALAND PNG SINGAPORE SRI LANKA TONGA W. SAMOA NAURU dispela kain miting na kon prens we ol memba4i save mekim planti toktok tu mas tasol ol i no bihainim toktok nago bek mekim wok tu. Em i tok ol dis pela kantri i kirapim pinis planti komiti na konprens bilong lukiuk long olkain problem. Tasol ol i save toktok planti na i no mek im wok. Em i tok em i taim nau biong olgeta i mas wokim samting. Mista Somare i bin tok konprens tu long ol,ela samting Papua J i i bin go pas long kim. Em i tok PNG I aun nating na wet- PIPEL 14,000,000 71,000, , ,000,000 12,000,000 3,000,000 * 2,800,000 2,200,000 14,000,000 90, ,000 7,500 im ol sarnting bai kamap nating. Nogat. Mipela i bin go het- long traim sampela nupela tingting. long help im gut divelopmen. Olsem sampela long ol dispela wok hia: strongim wok seip riayens, was gut long ol dinau mani, winim mani long of samting long wol maket, olsem kakau, kopi, kopra, na samting biong graun olsem kopa na gol. Tasol Mista Somare I bin skulim tu konprens long pasin biong skelim ol mani i kam insait long kan tn olsem presen. Yumi mas skelim gut ol dispela kain helpim, nogut bihain BOSMAN.Adres Malcolm Fraser, P.M.* Maj. Gen. Ziaur Rahaman, Pres* Ratu Sir Kamisese Mara, P.M.* Morarji Desai, P.M.* Datuk Hussein Bin Onn, P.M.* Robert Muldoon, P.M.* Michael Somare, P.M.* Lee Kuan Yew, P.M.* Junius Jayewardene, P.M* Prince Tu ipelehake, P.M* Taisi Tupuola TufugaEfi, P.M* Bernard Dowiyogo, Pres* ol dispela *kantri i givim yumi mani bai bikmaus na bosim yumi gen. Wanpela born i bin pairap na kilim tupela man arere long Hilton Hotel we Mista Sornare na Il-pela arapelalidai bin stap long en long Sydney, taim ol i statirn konfrens bilong ol. Born ya i bin pairap insait long wanpela rabis dram arasait long hotel. Tairn born i pai rap, ol lida ol bin stap insait long hotel na i no gat wanpela bilong ol I bitt kisirn baga rap. slew naticn ok Papua New Guineans own national weekly in Melanesian Pidgin Editorial Office: Box 1982 Boroko Phone : Telex : NE Branch Offices: Box Wewak Phone: Box 90 Rabaul Phone: Box 111 Wabag Australian * Advertising Representative: Kevin Engel 8 Duraba P1. Caringbah 2229 Phone: Subscription rate: Annual: K8.OO KALAKALA BUK 81 LONG PAPUA NIUGINI STRET I I gat 32 pes na insait i gat kainkain samting.i gutpela long ol famili, Stori tumbuna, pilai musik Nius bitong PNG na arapela kantri LONG SKUL LAIBRI NA KIASRUM. / Mi laik kisim New Nation longwan yia. Mi salim K6.00 Nembiongmi Katim dispela pepa na salim wantaim i kam long New Nation P.O. Box 1982 BOROKO. WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 16

17 Dl tisa tren long egrikalsa map tn mun stret 18 komyuniti skul tisa L bin kisim spesel in sevis tren ing long Sen Benedik lisa Trening Koles long Kaindi/ Wewak. 01 I bihainirn wan pela dabol kos. Wan hap bilong kos em i bilong kis rn gutpela save long wok gaden o wok didiman o wok egrikalsa. Sapo tisa I saie gut, orait, em map lainim gut ol surnatin long skul bilong em na 01 bai nap wokirn gutpela skul gaden. Narapela hap bilong kos em ol I kolim nutrisen - em olsern pasin bilong yusirn gut dispela kaikal ol i groim long gaden bai em i mekirn hodi bilong ol su matin.i strong. Long wanem, planti liklik suma tin long Is Sepik I no kisirn nap gutpela na ol i no nap skul gut, long wanem ol I hangre na ol I bun na ting. Long dispela hap kos bi long nutrisen, ol nes na savemeri bilong kukirn na rniksim oikain gutpela kai kai i save kam na skulim ol tisa. Dispela pasin i bihainim tru laik na aidia bilong seketeri bilong edukesen, Mista Alkan blob. Em I laikim olgeta tisa i mas lukaut gut, bal ol surnatin i skul long kisirn gutpela kaikal. Na tisa I ken skubirn tu ol papamarna long nu pela pasin bilong groim.bikpela kaikal, nupela kain kaikal, na groim kaikai hariap. Em planti sarnting ol tumbuna i no save gut long en. Hia mipela I soim sam pela poto wanpela tisa bi long ol, Mista Gregor Chagur i bin salim i karn long Wantok Niuspepa. Long yea 1985 oil ting PNG map groirn 30,000 tan süga. Nau rnipela i sa ve bairn 19,934 tan long wan wan yea. Poto antap i soirn wanpela kona belong gaden ol tisa I bin wokim long Kaindi. Na ol savernan bilong dipatmen belong egrikalsa i bin skulim ol na soirn ol tru olsem wanem gris i helpirn graun na i mekirn bikpela kaikai I gro. Yu ken lukirn sarnpela rnais i bin gro an tap rnoa, na long arasait sarnpela aibika. 0! tisa ya i wok wantaim ol liklik maun ten pinat 0 kasang. Strong Trui DYNA Niupela trak bilong Toyota i savewok hat tru. Yu laik karim kago o pasindia - long biktaun o rot nogut long bus - dispela trak em map. BRANCHES PORT MORESBY LAE Ml. HAGEN AT: IL TOYOTA IEf.A1 MOTORS LIMITED LNJ y1yy%j1y MADANG cv, 6 w RABAUL KIETA WEWAK a.. I WANTOK - Sareré, 25 Februeni 1978 Pes 17

18 an tap i soim anpela woksap long pies Griffith long IVu Saut Wels long Aus tralia, we ol saveman I skul na trairn ol kain kain pasin bilong kalabusim ol pawa na ol strong I stap insait long hat bilong lair bilong san. Australia i wa,ipela kantni we san i save lair strong rnoa yet na olsern ol Australia map long painim planti pawa i no save lus kwiktairn long lair bilong san. San map long boilirn wara tru sapos yu putim wara antap long kapa ol i bin penim blakpela. Dispela poto I karn long Australian information Service na Malcolm Lindsay I bin kisim long ol. U Poto long lephan I karn long Yunaitet Nesens na I soirn wan pela men bilong kantri India i yusirn wan pela nupela kain stov yu no mas putim paiawut long en: Dispela stov i save kisim lail bilong san tasol na kukirn kaikai long en. Bikpeia hap kajra ya I ol senf wanpela bikpela glas bilong lukiuk. Em i krun gut na isave stiaim olgeta lait belong san I sur long wan pela poin tasol, long pies hans biong men i stap long en long poto. KISIM PAWA LONG SAN Papua Niugini i laik go pas long wanpela narakain sarnting tru na winim ol geta arapela kantri wansol wara. Em I dispela nupela pasin ol bikpela saveman I bin painim long yusim lait bilong san biong mekim planti kain kain wok, na ranim ol masin. Long planti hap bilong Papua Niugini yumi ken lukim sampela pipel I gat sampela bikpela glas antap long ruf bilong haus bi long ol na wanpela tang wara klostu. Aninit long dispela ol glas i gat wara na blakpela kapa na lait bi long san i save hatim wara na i go bek long dispela bikpela tang na i wet I stap map ol pipel insait long haus I laik waswas long dis pela hatpela wara, na was im plet o kios. rile - o pawa stesin hilong strongim tok hilong teli pon na redio nahaut long Papua.Niugini. map nau ol I mas gat wanpela disel o petrol ensin hilong wokim lektrik pawa na hatim a! bateri bilong ranirn a! rile. Nau bai yurni yusirn lait bilong san. Dispela kain masin bai karn long Japan na Iipat men hilong Pos na Teligrap bai lusirn K 600,000 bilong bairn map masin olsem hilong ranim gut ol telipon na redio rile bilong mipela. Mista Gabriel Bakani, Mi nista bilong Pos na Tell grap I amamas tru long dispela sarnting Hia long Saut Pasifik, kantri Aus tralia tasol 1 gat kain sam ting olsem. I no gat sam pela Yuropien kantri I gat planti dispela kain sam ting yet. * Em I wanpela we long yusim lait bilong san. Nau ol pipe! bilong Long sampela kantri lait graun I wan long wanem ol bilong san i save paitim I pret bai mipela ol pipe! i banis bilong haus na kapa yusim na pinisim olgeta long ruf na hatim haus na wel aninit long graun na ol i no mas putim paia olgeta biakpela ston kol na insait. Long sampela pies kain samting olsem. Na mi ol I save kukim kaikai long pela mas painim sampela lait biong san lukim wan nupela we bilong kisim pela poto long dispela strong bilong ranim ol pes bin painirn tu ensin na masin na moto. wanpela we long hatim ol Lalt bilong san i gutpela bateri long pawa i stap tru. I gat planti na I stap long lait bilong san. long olgeta hap. Win tu em i narakain we strongpela Na dispela nupela pasin win i save tanim ol koro mipela I laik yusim long pela na ol gen I tanim ol PNG bilong strongim ol masin na ensin. * BAlM WANTOK I Sapos yu laik kisim Wantok niuspepa map long wan yia em i olsem 48 taims, yu katim dispela tiket long sisis na yu salim i kam long mipela wantaim K8.00. Nem biong Adres biong yu. yu. Salim sek o math odamap long 18 wantaim tiket i kam long : WANTOK BOX 1982 BOROKO Sapos yu bibqng wanpeba skub o misin o kbap o grup na yu balk kisim moa obsem lo-pela Wantok olgeta wik, orait, yu rait I kam bong mipela na mipeba I gat speseb prais bong dispela kain samting. Prais biong go long Australia: K14.50 na long unerika na Yurop long sip em i K! 8.20 na long balus em i K24.0O. WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 18

19 GOD GIAMAN I DAI Used by permission of the David C. Eksodas 32: 20-40:17 Cook Foundation. Copyright I 973,,- David C.Cook Publishing Co. Al - rights 01 pipe1 i lukim Moses i brukim tpe1a slet ston na ol i kalap nogut. 01 i no moa lotuim bulmakau go!. Long kemo! pipe! i heten hai Moses i ken kam hek gut. Orait, nau o! I!ukim em I wokabaut I kam hek, nao!ipret,,. lm Moses. Taso! lukim pes hi!ong em I!ait oa yet. Pes hilong 4ises I sit long seanem em I stp!ongtaim toktrjk wantaim jocj. Nau cnn i kai-amapim pes. hai olpipel inn ken pret. Bihain o! I kukim pinis dispela bulmakau go,o1 I krungutim i kamap paura na Moses i tromoim dispela paura long wara. Orait, n yupela C dispela wara. WANTOK - Sarere, 25 Februeri 1978 Pes 19

20 Published by Kevjo Waicot. P.O. Box 1982, Boroko, frois Wantok PubitcatlonS Inc office in Wewak. Printed by Wxrui Press, Wewak. L

Hospital/Clinic अस पत ल/क ल न क Aberdeen Jockey Club General Out-patient Clinic अब र ड ज क क लब ज रल आउट-प र ट क ल न क Address पत 10 Aberdeen Reservoi

Hospital/Clinic अस पत ल/क ल न क Aberdeen Jockey Club General Out-patient Clinic अब र ड ज क क लब ज रल आउट-प र ट क ल न क Address पत 10 Aberdeen Reservoi Aberdeen Jockey Club General Out-patient Clinic अब र ड ज क क लब ज रल आउट-प र ट क ल न क 10 Aberdeen Reservoir Road, Aberdeen 10 अब र ड र ज र व शर र र ड, अब र ड 2555 0381 / 2555 0382 ब कक ग : 3543 5011 द

अधिक जानकारी

ISSN: स ह य स हत Available at Volume 01 Issue 0 May 2015 ह द क वतर न क प रवतर न एम.आर.अय गर (

ISSN: स ह य स हत Available at   Volume 01 Issue 0 May 2015 ह द क वतर न क प रवतर न एम.आर.अय गर ( ह द क वतर न क प रवतर न एम.आर.अय गर (http://www.hindikunj.com/2014/12/the-spelling-of-hindi.html) आज क ह द वणर म ल न न न स र ह. चत र -1 इन वणर म ल ओ म अ,आ,ओ,औ,अ,अ,ख,छ,ण,ध,भ अक षर पर ग र क जए, आज इ ह उस

अधिक जानकारी

Restitution Program: Information for Victims Brochure - Hindi

Restitution Program: Information for Victims Brochure - Hindi क षत प र प र ग र म: प ड र क ल ए जर नकर र RESTITUTION PROGRAM: Information for Victims [Hindi] यद आप भ ग र न न क यर गयर क षत प र ऑर डर (Restitution Order) ल न कर प यर स कर रह ह, र सहर य र उपलब ध ह र स ट

अधिक जानकारी

Restitution Program: Information for Offenders Brochure - Chinese

Restitution Program: Information for Offenders Brochure - Chinese क षत प र प र ग र म: अपरर धक र त ओ क ल ए जर नकर र RESTITUTION PROGRAM: Information for Offenders [Hindi] यद आप पर क स क षत प र ऑर डर (Restitution Order) क प स क द नदर र ह, र सहर र र उपलब ध ह क षत प र क

अधिक जानकारी

Microsoft Word gi

Microsoft Word gi jftlvªh laö Mhö,yö&33004@99 REGD. NO. D. L.-33004/99 vlk/kj.k EXTRAORDINARY Hkkx II [k.m 3 mi&[k.m (ii) PART II Section 3 Sub-section (ii) izkf/dkj ls izdkf'kr PUBLISHED BY AUTHORITY la- 1314] ubz fnyyh]

अधिक जानकारी

PowerPoint Presentation

PowerPoint Presentation TEST The Gulf stream carries water from the east coast of The United States to the West coast of Europe. Cold Warm Freezing Fresh गल फ स ट र म स य क त र ज य अम ररक क प र व तट स य र प क पश च म तट तक प न

अधिक जानकारी

HDPOSsmart क Client Server (CS) क क इन सस ट ल कर? HDPOS smart Tutorials HDPOS Smart कई बह त स र व शषत ओ क स थ आस न स उपय ग ककय ज न ल बबलल ग, इन टर, और

HDPOSsmart क Client Server (CS) क क इन सस ट ल कर? HDPOS smart Tutorials HDPOS Smart कई बह त स र व शषत ओ क स थ आस न स उपय ग ककय ज न ल बबलल ग, इन टर, और HDPOSsmart क Client Server (CS) क क इन सस ट ल कर? HDPOS Smart कई बह त स र व शषत ओ क स थ आस न स उपय ग ककय ज न ल बबलल ग, इन टर, और ख त ह क प रब धन करन ल स फ ट र ह ज 30 द न तक मफ त पर क षण क ललए उपलब ध ह

अधिक जानकारी

A11510-HN_12-17_ContinuityOfCareBrochure-HN

A11510-HN_12-17_ContinuityOfCareBrochure-HN द खभ ल क र यक रम क न र तरत Blue Shield of California हम र य जन क सदसय क द खभ ल स व ओ क न र तरत प रद न करत ह यथ 1 जनवर, 2018, Blue Shield व यक त गत और प र व र क य जन (IFP, Individual and Family Plan) म

अधिक जानकारी

Hindi ह द Emergency Preparedness Information आप तक ल न त य र स चन Family Plan and Emergency Kit प रव र क य जन और आप तक ल न कट Out of Area Phone Contac

Hindi ह द Emergency Preparedness Information आप तक ल न त य र स चन Family Plan and Emergency Kit प रव र क य जन और आप तक ल न कट Out of Area Phone Contac Hindi ह द Emergency Preparedness Information आप तक ल न त य र स चन Family Plan and Emergency Kit प रव र क य जन और आप तक ल न कट Out of Area Phone Contact त र स पकर फ न स ब हर Store Water for a Disaster एक

अधिक जानकारी

Microsoft PowerPoint - presentation for meeting with CM Sir.pptx

Microsoft PowerPoint - presentation  for meeting  with CM Sir.pptx उ तर ख ड आव स य अ म ड़ व व व य लय, थ मकत ए एव य जन ए व व य लय क थ मकत यह ह क उ तर ख ड र य क स म जक सर क र एव आव यकत ओ क य न म कर क शल एव उ य मत वक स क प य म चल य ज ए वत म न म म लभ त स स धन क अभ व म सभ य

अधिक जानकारी

सदस य कष ट/ श क यत फ र म त र ख: क पय सभ ज नक र प र ट कर श क यतकत म क ज नक र : ( ) ( ) न म क र यक र फ न न बर घर ल ट ल फ न न बर पत शहर र ज र ज प क ड श क

सदस य कष ट/ श क यत फ र म त र ख: क पय सभ ज नक र प र ट कर श क यतकत म क ज नक र : ( ) ( ) न म क र यक र फ न न बर घर ल ट ल फ न न बर पत शहर र ज र ज प क ड श क सदस य कष ट/ श क यत फ र म त र ख: क पय सभ ज नक र प र ट कर श क यतकत म क ज नक र : ( ) ( ) न म क र यक र फ न न बर घर ल ट ल फ न न बर पत शहर र ज र ज प क ड श क यतकत म स स ब ध त व यक तत(य ) क न र : #: न म न म आईड

अधिक जानकारी

2016 Budget Highlights Brochure

2016 Budget Highlights Brochure आज और आन व ल कल क लए न क रय 2016 ट रय बजट ontario.ca/budget ट रय क अथ र वस थ व कर रह ह और न क रय स जत ह रह ह हम र सबस पहल थ मकत ह अथर वस थ क व और न क रय स जत करन म ण क हम र य जन क म कर रह ह : ट रय क आ

अधिक जानकारी

U;wfDy;j ikoj dkjiksjs ku vkwq bf.m;k fyfevsm ¼Hkkjr ljdkj dk m e½ jkorhkkvk jktlfkku lkbv UkkfHkdh; izf k{k.k dsunz Mkd&v.kq kfdr] fiu& ok;k&dk

U;wfDy;j ikoj dkjiksjs ku vkwq bf.m;k fyfevsm ¼Hkkjr ljdkj dk m e½ jkorhkkvk jktlfkku lkbv UkkfHkdh; izf k{k.k dsunz Mkd&v.kq kfdr] fiu& ok;k&dk U;wfDy;j ikoj dkjiksjs ku vkwq bf.m;k fyfevsm ¼Hkkjr ljdkj dk m e½ jkorhkkvk jktlfkku lkbv UkkfHkdh; izf k{k.k dsunz Mkd&v.kq kfdr] fiu&323303 ok;k&dksvk ¼jkt-½ Nuclear Power Corporation of India Limited

अधिक जानकारी

VOL. 123 FOUNDER S ESSAY ब बनन क सरल उप य ब धमर क पर म ख म लभ त ल य ब त व क पर ह जब क त इस ल य क पर क ओर ध य न क न दर त करत ह वह ज क छ करत ह क

VOL. 123 FOUNDER S ESSAY ब बनन क सरल उप य ब धमर क पर म ख म लभ त ल य ब त व क पर ह जब क त इस ल य क पर क ओर ध य न क न दर त करत ह वह ज क छ करत ह क 12 2015 VOL. 123 FOUNDER S ESSAY ब बनन क सरल उप य ब धमर क पर म ख म लभ त ल य ब त व क पर ह जब क त इस ल य क पर क ओर ध य न क न दर त करत ह वह ज क छ करत ह क शलत परक एव ग ढ़ चन तन क प रच यक ह त ह वह नह त अपन स

अधिक जानकारी