मह र ष ट र श सन श क षण क वर ष २०२१-२२

प्रतिलिपि

1 मह र ष ट र श सन श क षण क वर ष २०२१-२२

2 स त अभ य सक रम (ब र ज क स) प रवर तक प रक शक प र रण : श ल य शशक षण ववभ ग,मह र ष ट र श सन : र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. : म. व दन क ष ण, (भ.प र.स.) अपर म ख य सच व,श ल य शशक षण व क र ड ववभ ग,म त र लय,म बई. म गतदशतक स प दक सहस प दक : म.ववश ल स ळ क, (भ.प र.स.) आय क त (शशक षण),मह र ष ट र र ज य,प ण. म.र ह ल व व द (भ.प र.स.) र ज य प रकल प स लक,मह र ष ट र प र थचमक शशक षण पररषद,म बई. : म. ददनकर ट मकर स लक, र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. : ड.ववल स प ट ल सहस लक, र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. क यतक र स प दक : ड.न ह ब लसर प र.प र यत,र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. ड.दत त त रय थ ट वररष ठ अचधव य ख य र,स म श क श स त र ववभ ग, र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. स प दन सह य य : १) ब ळ स ह ब ग यकव ड ववषय सह यक,स म श क श स त र ववभ ग, र ज य श क षणणक स श धन व प रशशक षण पररषद,मह र ष ट र,प ण. २) द पक च द र,अचधव य ख य र,प र द शशक ववद य प र चधकरण,अमर वर. ३) अण ण स ह ब क ट,ववषय सह यक, ड एट,हह ग ल.

3 वनथम त सदस य : १)श र.अर ण शश द,ववषय सह यक,, ड एट,अ ब ग ई,श -ब ड. २)श र.म ग श उल ह,ववषय स धन व यक त,गटस धन क द र द र र ल व. ३)श र.सत श मन हर,ववषय स धनव यक त,प.स.च खलदर. ४)क.व ष ल द शम ख,सह यक शशक षक,प.स. द र ब र,अमर वर. ५)श र.ध रज जवळकर,ववषय स धन व यक त,गटस धन क द र-ध मणग व र ल व,अमर वर. ६)श र.ववल स ठ क र. शशक षक,श र.ख ल श वर म.वव.अ ब ग ई. ७)श र.न ग श स न लर व द शप ड,शशक षक,श र.ख ल श वर म.वव.अ ब ग ई. ८) श र.शशवप रस द मठपत, शशक षक,सरस वर ववद य लय ग ग ख ड,श -परभण

4 व द य र थ स ठ स चन / व द य र थ श ह तग ज व द य र थ म त न, ग ल श क षण क र त त म ह ऑनल इन इतर व व ध ग न त च शशक ष स र ठ ल त. य श क षण क र च य स र त ल क ह स म ग ल इयत त च य प ठ यक रम च उजळ व ह आण य र च य इयत त च य अभ य सक रम च प तय र उह ष ट ठ न त मच य स ठ स त अभ य सक रम तय र करण य त आल आ. 1. स त अभ य सक र एक 54द स च अस न त त ठर व क क ल ध न तर त न च चण च स श आह. 2. ग ल श क षण क र त त म ह न क क य शशकल ह स जण स ठ आण प ढ ल इयत त च प ठ यक र स ज न घ ण स ठ ह स त अभ य सक र त म ह ल त कर र आह. 3. ह स त अभ य सद सवनह य क र न स ड. 4. य त द सवनह य तय र क ल ल य क वतपत रत क च स श आह.त म ह द ल ल य वनय जन प र क वतपत रत क स वप रयत न न स ड व य त. 5. क वतपत रत क स ड त न अडच आल य स शशक षक त रक प लक च त घ य. 6. प रत क क वतपत रत क त द ल ल प ठ य श अमधक च गल य र त न स ज न घ ण स ठ ण ड ओ शल क द ल य आह त,त च उपय ग कर न स कल न स ज न घ य. 7. द ल ल य वनय जन न स र य ऱ य च चण स ड. च च स ड न झ ल य र शशक षक कड न तप स न घ य. श ट द ल ल य उत तरस च च य त न आपल य उत तर च ख त कर. 8. न स जल ल त रक अ घड ट र भ ग स ज न घ ण स ठ शशक षक च त रक प लक च त घ य. ह स त अभ य सक र यशस व र त प करण स ठ न:प क श भ च! शशक षक / प लक स ठ स चन Covid-19 च य उद भ ल ल य पररस थ त ळ ग ल श क षण क र त प रत क ष व द य र थ स र असत न ग अध य पन ह ऊ शकल न ह. नव य श क षण क र त ह श ळ कध स र ह त ल य ब बत अवनश च तत आह. ग ल श क षण क र त आप ऑनल इन ध य त न स व द य र थ पय त शशक ष प ह च ण स ठ व व ध प रयत न क ल त. म ग ल श क षण क र त व द य र थ न

5 क ल ल य अध ययन च उजळ व ह तस च न न श क षण क र त शशक व य ल ग ऱ य अभ य सक रम च प तय र र उ श ठ न स त अभ य सक रम तय र करण य त आल आ. 1. स त अभ य सक र एक 45 द स च अस न त त ठर व क क ल ध न तर घ य य च य एक त न च चण च स श आह. 2. स त अभ य सक र ह ग ल इयत त च य प ठ यक र र आध ररत अस न ग ल इयत त च प ठ यक र सध य च य इयत त च प ठ यक र य न ज ड र आह. 3. स र अभ य सक र ह इयत त वनह य व र यवनह य तय र करण त आल अस न त ग ल इयत त च य प ठ यप स तक श स लग न त त ल घटक र आध ररत आह. 4. स र अभ य सक र त घटक उपघटकवनह य क वतपत रत क च ( क श ट )स श आह. क वतपत रत क य अध ययन वनष पत त /क ष त व ध न ड ळ य स र ठ न तय र करण त आल य आह त. 5. क वतपत रत क य स न प सह भ ग त ल ल य आह त.इयत त वनह य त त र थ ड फ र फरक आढळ न य ईल. पदहल भ ग -अध ययन वनष पत त -व द य र थ न क क य शशक र आह. सर भ ग -र थ ड स ज न घ ऊ -स कल न च स ष कर वतसर भ ग - चल सर कर - सर स ठ उ हर च र थ भ ग स ड न प ह - व द य र थ न स कल न स जल क न ह ह प हण स ठ प रश न / क त / स व ध य य. प च भ ग - र थ ड त - स कल न अमधक च गल य र त न स ज न घ ण स ठ त ह म ह न ण ड ओ शल क,क़ य आर क ड इत च स श. सह भ ग -ह ल स जल व द य र थ न स वय ल य कन कर य स ठ अध ययन वनष पत त श क व ध न. 6. ग ल श क षण क र त व द य र थ न क क य शशकल ह स जण स ठ, त च च चप करण स ठ आण व द य र थ न प ढ ल इयत त त ल प ठ यक र स ज न घ ण स ठ ह अभ य सक र अत त हत त व च ठर र आह. 7. शशक षक न प रत क व द य र थ कड न स रच स त अभ य सक र द सवनह य वनय जन प र प कर न घ य. 8. व द य र थ प रत क क वतपत रत क ( क श ट) स वप रयत न न स ड ल य कड शशक षक न लक ष द य, आ श क त र थ व द य र थ न त कर.

6 9. वनश च त क ल ल य क ल ध न तर घ य य च य च चण व द य र थ कड न स ड न घ य व य त, च चण तप स न व द य र थ वनह य ग च न स वत कड ठ. १०.च च तप सत न व द य र थ वनह य व श ल र कर न ग पडल ल य व द य र थ न अवतररक त प रक त कर.

7 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : १ प ठ -1)आपल सम जज न स र : इयत त ६ अध ययन वनष पत त : इयत त ६ १( व यक त, क ट ब, आण स य च म ळ न स ज बनत ह स ज न घ त त.. २( आपल य अ त भ त आढळ ऱ य व व धत व र य वनक प त त ज प सत त. अध ययन वनष पत त : )७ ( १) ल कश ह त ल स त च हत व सपष करत त. २) क यद य स र स व यक त स न असत त ह स ज न घ त त. क ब ब आठ य : १) आपल य लभ त न द न गरज भ ग ण स ठ आपल य ल क क त स त च आ श कत असत? २( लभ त गरज प त त स ठ आप स क क च त घ य ल गत? अ( आ( इ( ई( ३( न स ह न र ह ल गल य न क क त फ य झ ल? उत तर: म त आ क य? DIKSHA APP LINK-

8 QR Code : DUT6DB व च र कर य : १) न ल स ह न र हण च गरज क टल? उत तर: २) श त स ज वनम त य च सहस ब ध कस आह? उत तर: चल क त कर य : १) स न भटक य अ कड न स थ र स ज ज न कड टच ल कश क ल? य व र य चच कर. उत तर: २) भटक य अ त ल स जज न स थ र स जज न य बद ल त लन त क मचत रकत स कर. उत तर:

9 ३) स जव य च य वनम त ळ क क त व य स य च वनम त क ल त च य कर. उत तर: ४) सम ज म ह ज क य समज न घ य. स ज : स ज त स स -प र र, प र ढ, द लह न ल - ल य च स श ह त. आपल क ट ब स ज च घटक असत त. स ज त व व ध स, स घटन गट असत त. ल क ध ल परस र स ब ध, परस र व य ह र य च य त ल घ य च ह स श स ज त ह त. स न उदद ष स धण स ठ ज ल क एकत रत त ह त त त त च स ज तर ह त. स ज त ल न द न व य ह र स रळ त च लण स ठ स ल वनय च गरज टल. त त न प ढ स व ध न वन झ ल. जन त स स स न आह त. त ळ स म ह न स च ज स रख च आह. भ रत च य स व ध न न स र स ज क द य प ढ स न आह त. स व ध न न आपल य ल स ध च य स नत च ह द ल ज त. म ल यम पन प रश न : १) स ज कस तय र ह त? उत तर:

10 २) स जव य व कशसत झ ल य ळ न ज न त क क त ब ल झ ल? उत तर: ३) स ज व य त ल वनय क य य च हत व सपष कर. उत तर: अमधक दहत स ठ : )QR Code DUT6DB( DIKSHA APP LINK आज आप क य शशकल : १) आपल य लभ त न द न गरज. २) स थ र स ज ज न च हत व. ३) स ज वनम त च प रत रक रय. ४) स ज म ह ज क य? ५) स ज व य त ल क यद य च हत व.

11 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : २ प ठ-2)सम ज त ल व व धत अध ययन वनष पत त : इयत त ६ स र : इयत त ६ १( व व ध प रक रच भ भ ओळखत त. त भ च स वर प स त ओळखत त. २( व व ध स वर प त ल स त व र त य त ल भ स ष करत त. वनक प पद त न त न स र ज त त. अध ययन वनष पत त : )७ ( ३) ल कश ह त ल स त च हत व सपष करत त. ४) क यद य स र स व यक त स न असत त ह स ज न घ त त. क ब ब आठ य : १) वनसग त आपल य ल क क त व व ध त द स न य त? २) न स वग क व व धत ळ क क त फ य झ ल आह त? ३( न स जव य त क क त व य द स न य त? उत तर:

12 म त आ क य? DIKSHA APP LINK व च र कर य : १) भ रत य स ज त ल व व धत असल तर ह एकत च भ न द स न य त. उत तर: २) स ज व य च य वनय न स ठ क यद य च आ श कत. उत तर: चल क त कर य : १) भ रत य स ज त क क त व व धत द स न य त. य व र य चच कर? २) भ रत य स ज त ल व व धत स भ त ल तक त प कर. र रत य सम ज त ल व य स भ र ध प श ख स -उत स

13 ३) ध वनरप क षत च तत व आप क स व क रल? य च व च र कर न ध वनरप क षत म ह ज क य? ह स ज न घ ऊय. आपल य श त भ वर क ध म क व व धत ठ य प र र आह. ह व व धत वनक पप जपण स ठ आप ध वनरप क षत च तत व स व क रल आह. प रत क व यक त ल आप पल य त रक आपल य पस त च य ध च उप सन करण च स व त त र य आह. ध च य आध र व यक त व यक त ध य भ भ करत य त न ह. स ध च य ल क न र जसत त कड न स न ग क द ल ज त. ४) स ज त र ह न आप क क त ग आत स त करत? आपल य जड -घड त स ज कश त कर? य व र य चच कर य. उत तर: ५) त म ह स शजक भ न त न क क त क य करत त बद ल दहत स ग. उत तर:

14 म ल यम पन प रश न : १) सहक य ळ क त फ य ह त त? उत तर: २) ध वनरप क षत म हज क य? उत तर: ३) रस न च लत न एख अ ध व यक त भ टल, य प रस ग त म ह क य कर? उत तर: ४) आपल य जड घड त स ज च हत व त च य शब त स ग.. उत तर: अधधक म ह त स ठ : )QR Code E77ETV, EN1P4F( DIKSHA APP LINK

15 आज आप क य शशकल : १) भ रत य स शजक व व धत. २) व व धत ह च आपल त क. ३) ध वनप क षत च हत व. ४) आपल य जडघड त स ज च सहभ ग.

16 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : ३ प ठ-3)ग र म स वनक श सन स स स र : इयत त ६ अध ययन वनष पत त : इयत त ६ १( वनक प तळ र ल श सन च य भ म क च न करत त. २( श सन च मभन न स तर) वनक, प र शशक, र ष य ओळखत त( ३( वनक श सन स ल कश ह च प य आह ह ओळखत त. अध ययन वनष पत त : )७ स त ब ध( १( वनक श सन र ज य श सन य त ल फरक ओळखत त. क ब ब आठ य : १( आपल य ल ज न जगण स ठ क क त लभ त स व ध च गरज असत? अ( आ( इ( ई( २( र ल स व ध क प र त? उत तर: १) य स व ध स भ त क ह अडच वन झ ल य स आप क कड तक र र करत? उत तर:

17 व च र कर य : १(आप स ह त आह क? आपल य पररसर त ल कवनय क त प रवतवनध वन ड न आल ल क आह त? उ हर र थ :१(सरप च,२(ख स र,३( ४( र ज य श सन स घश सन वनक श सन आपल य श त त न प तळ र न र ज यक रभ र च लत. १)स घश सन : स प श च र ज यक रभ र च लव. चलन, परर ष, व य ह र, स रक ष इ. २)र ज य श सन : स प र ज य च )उ. ह र ष र ज य च ( र ज यक रभ र च लव. क य स व य, आर ग य, शशक ष इत ब बत ३)स वनक श सन : ग र भ ग त ल र ज य क रभ र च ल. रस त, ज, प इत स व ध प र. चल क त कर य : १(प ढ ल स च शहर ग र अस ग कर कर. अ( ह नगरप शलक

18 आ(प च यत सम त इ(शजल ह पररर ई(नगर प च यत उ( नगर पररर *स वनक स वर ज य स स * नगर पररर शजल ह पररर ग र मप च यत म र त प रव ण य त य ऱ य स व ध च य कर. १( २( ३( ४( क त क र क त न र थ डक य त दहत शलह : १(सरप च : २(ग र स क :

19 ३(ग र सभ : *प च यत सधमत च क म * ल ककल उद य ग शशक ष स वच त प प र ठ आर ग य ल क च क म प र र थम क स वच शशक ष वपण च प श त श त पश धन स ठ त प च यत सम त च क य प ढ ल क म च र ल आक त त य ग य व र ग त न कर. १(न, रस त, गट र, व दहर. २( ब ल घटक न त. ३(हस त उद य ग, क रटर द य ग, ४(रस त, स वच त कचऱ य च व ल ह ट. ५(क र न लस कर म ल यम पन प रश न : १(शजल ह पररर व र य सम त च य कर.)इ टरन टच य त न ( उत तर: २( ख य क य क र अमधक र य च य बद ल प ढ ल द दद य च य आध र र थ डक य त दहत शलह. अ(न क :

20 ब(क य : ३( त म ह शजल ह पररर च ख य क य क र अमधक र आह त, अस स ज न सद यपररस थ त प हत क र न पररस थ त क त क ल प र ध न द ल असत? य च र थ डक य त न कर. उत तर: अधधक म ह त स ठ (QR Code E7GAVI क ष APP शल क आज आप क य शशकल? १)श सन च मभन न स तर २( वनक श सन स ३(स शजक श सन स च क य

21 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course): श क षण क र इयत त : 7 व र य :स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ४ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 1. प थ व आण त त अध ययन वनष पत त : अक ष त त आण र ख त त ओळखत. पह ल क ब ब आठ य! 1) व र त त कश स म ह त त? ) प थ व ग ल र क ह उभ य आडव य र र आह त ) अश र र प थ व र प रत क ष क ढत य त ल क? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य प स थ ल,क ग,इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल

22 अध ययन अन र /क त 1 ख ल ल आक त च वनर क ष कर. क न य अ तर स ज न घ य. अश च आक त स बतच य च कट त क ढ. प थ व र ल नवनश च त करण स ठ प थ व ग ल र क ढल ल य उभ य आडव य र र प रत क ष त प थ व र न ह त; त क ल वनक आह त. प थ व र क ढल ल य आडव य क ल वनक त ळ क र र र न अक ष त त अस म ह त त, अक ष त त ह क न य अ तर ज न क ढल ल असल य ळ त च ल य अ श त स वगतल ज त त ल य न अक ष श त. अस म ह त त. स अक ष त त एक क न स तर असत त. स बतच आक त प ह न उत तर शलह. अक ष त त च क न क ठ ह त?

23 क त 2 स त ठ य अक ष त त च ल य त रकत आह?त ल क य म ह त त? उत तर शक ष ध र न ज ड ऱ य अध त ळ क र र र क ढत य त त त न.र ख त त अस म ह त त. 0 ० र ख त त ल ळ र ख त त म ह त त र ख त त प स न इतर र ख त त च क न य य. अ तर अ श ध य स वगतल ज त त, त न र ख श म ह त त स र ख त त आक र न स रख च.. असत त र ख त त च क न क ठ ह त?

24 प थ व ग ल र ल अक ष त त आण र ख त त य च य ळ त तज ळ तय र ह त. प थ व र ल नवनश च त स ठ य त तज ळ च उपय ग ह त. क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? (

25 अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त- तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 1. प थ व आण त त य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : ळ अक ष त त च ल य त रकत आह? त अक ष त त ल क य म ह त त? प रश न 2 : न न अक ष त त र ख त त ह य क ल वनक र र कश स ठ वनध ररत क ल य असत ल? प रश न 3 : प ढ ल व ध न च क क बर बर त स ग. च क च व ध न र स त कर न शलह.

26 1) स अक ष त त व र त त ज ळ एकत रत त य त त ( र ख त त एक क न स तर असत त अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 1. प थ व आण त त य ध य द ल ल स व ध य य स ड. 3( ग गल त रक ब ईल ध ल GPS च य सह य य न त शजर थ आह त न च अक ष श र ख श श ध.

27 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ५ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 2. चल त त पर य त अध ययन वनष पत त : अक ष त त आण र ख त त ओळखत.. पह ल क ब ब आठ य! 1) अक ष त त आण र ख त त य त ल गळ प स ग? ) ख ल ल च कट त त तज ळ च आक त क ढ. म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर 1. प थ व आण त त य घटक र द ल ल दहत च न स वगतल ल क त कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. -

28 आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त ख ल ल आशय च न क त कर य त. - प थ व र ल एख द य रठक च न स गत न फक त एक अक ष त त एक र ख त त व च र त घ तल ज त उ. उ.अक ष श 77०12 3 प.र ख श र आह. द ल ल ह रठक 28 ० प थ व र ल क त ह प र श च व स त र स गत न न ह त च य स र ट क कड ल अक ष त त र ख त त घ तल ज त.उ.ऑस ट र शलय य श च व स त र 10 ० 30 त 53 ० 39.अक ष त 113०प.त 143०30 प.र ख त त रम य न आह. - न,रस त,स इत ब ब च व स त र स गत न स र त च य न र ल अक ष श र ख श तस च श टच य न र ल अक ष श र ख श व च र त घ तल ज त त. ख ल ल आक त च वनर क ष कर न त र आध ररत प रश न च उत तर.

29

30 क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक 2. चल त त पर य त य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : प थ व र ल एख द य रठक च न कश प रक र वनध ररत क ल ज त?

31 प रश न 2 : नवनश च त ध य त तज ळ च हत व क य आह? अधधक सर कर - 1) प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 2. चल त त पर य त य ध य द ल ल स व ध य य स ड. 3( ग गल अर थ च य सह य य न हत त वप अक ष त त र ख त त श ध. =========================================

32 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ६ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 5. ह आण ह न अध ययन वनष पत त : ह आण ह न य त ल फरक स गत. पह ल क ब ब आठ य! 1) आपल य ल शज त र हण कररत प अन न य प क ष ह अमधक हत व च क य आह? ) आपल य कड ल ख य ऋत च न शलह म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त ब ज च उत र च न ह म ह ज क य ह स ज न घ.

33 आत त झ य पररसर त ल ह कश आह य च य न ख ल ल तक त य त कर. कध? क ल प र च य स थस त च न क ल स य क ळ क ल र त आज सक ळ आज प र आज स य क ळ ब ज च उत र च न ह न म ह ज क य ह स ज न घ. आत व व ध ऋत ध य ह न कस असत य च य न ख ल ल तक त य त कर.

34 ऋत प स ळ म न दह ळ उन ह ळ क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह - तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : ह म ह ज क य? ह उ हर सह स ग

35 प रश न 2 : ह न म ह ज क य? ह उ हर सह स ग प रश न 3 : ह आण ह न य ध य क य फरक आह? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

36 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य न गररकश स त र ह स : ७ प ठ-4)श र स वनक श सन स स स र : इयत त ६ अध ययन वनष पत त )६ ( : १( वनक प तळ र ल श सन च य भ म क च न करत त. २( श सन च मभन न स तर) वनक, प र शशक, र ष य ओळखत त( ३( वनक श सन स ल कश ह च प य आह. ह ओळखत त. ४( ग र आण शहर वनक श सन स च आर ग य शशक ष य क ष त त ल क य प र ल च व श ल र करतत त. अध ययन वनष पत त )7 स त ब ध( १) वनक श सन र ज य श सन य त ल फरक ओळखत त. क ब ब आठ य : १( श सन च व व ध स तर क त? अ( आ( इ( २( ग र प च यत च क य क त? अ( आ( इ( ३( प च यत सम त च क य क त?

37 अ( आ( इ( म त आ क य?)QR Code E7GAVI( व च र कर य : १) ग च क रभ र ग र प च यत च ल त इतर शहर च क रभ र क च ल त अस ल? उत तर: २) शहर त क क त श सक य क य लय असत त? उत तर: ३) त म ह ल दहत असल ल य क य लय च न शलह. उत तर: चल क त कर य क त क र. १( शहर ध य प र ल य ज ऱ य स ल स व ध च य कर. १( र जग र च स ध २( ३( ४( क त क र. २( शहर ध ल स स च य कर. १(र हण स अप र ज ग. २( ३( ४(

38 क त क र. ३( शहर भ ग त ल श सन स च प ढ ल प रक र स ज न घ ऊ. *श र श सन स स च प रक र* नगरप च यत नगरपररर ह नगरप शलक शहर ह ण च य प रत रक रय त ज ग असत त वतर थ नगरप च यत असत. प ख ड ह न ह आण शहरह न ह त र थ ल वनक श सन स म ह ज नगरप च यत ह य लह न शहर स ठ क य कर ऱ य वनक श सन स स नगरपररर अस म ह त त. ठ य शहर ध य न गररक न व व ध स ऱ य वनक श सन स स ह नगरप शलक म ह त त. क त क र. ४( ख ल द ल ल य य त न ह नगरप शलक च क श ध बर बर असल ल य क प ढ ) ( ख न कर. नसल ल य क प ढ ) ( अश ख न कर. १( प प र ठ - २( ब धक पर नग ३( प र र थम क शशक ष ४( सरप च स नधन ५( श च य स च रक ष ६( व मध डळ च य अमध शन स उपस थ त ७( र ल व च ळ पत क ठरव ८( र गप रवतब धक उप यय जन ९( अनमधक त ब धक र ह त ड १०( शहर हत क स व ध म ल यम पन प रश न : प ढ ल प रस ग त म ह क त क त कर ल?

39 १(कचर चक न त च य घर त ल कचर त न क त क ळज घ य ल? उत तर: २(प ल र न न ध य क ह ल क कचऱ य न भरल ल य वपशव य ट कत आह त. उत तर: ३(ल क रस र ज न ट यर कचर ज ळत आह त. उत तर: अधधक म ह त स ठ (QR Code E7Q6X6( आज आप क य शशकल? १( शहर श सन स च प रक र २( शहर ध ल स य स व ध स स च ज ३( शहर श सन स च क य

40 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : ८ प ठ-4)श र स वनक श सन स स अध ययन वनष पत त : स र : इयत त ६ १( वनक प तळ र ल श सन च य भ म क च न करत त. २(श सन च मभन न अस र वनक प र शशक र ष य ओळखत त. ३( वनक श सन स ल कश ह च प य आह ह ओळखत त. ४(ग र शहर वनक श सन स च क य प र ल च व श ल र करत त. क ब ब आठ य : १( वनक श सन स च प रक र क त? उत तर: २(शहर श सन स च प रक र क त प च यत सम त नगरपररर च क य क त आह त? उत तर: म त आ क य?)QR Code E7GAVI(DIKSHA App. व च र कर य : १(ग र प च यतच क रभ र कस च लत? उत तर: २( ह नगरप शलक च क रभ र कस च लत? उत तर:

41 चल क त कर य : क त क र.१. प च यत र ज व य स समज न घ ऊ )ररक म य ज ग भर ( त न र वन डल ज त त र ज य श सन कड न न ल ज त त अध यक ष शजल ह पररर ख य क य क र अमधक र प च यत सम त ग र प च यत क त क र. 2: ररक म य ज ग भर *ग र म स वनक श सन स स * प धधक र प ग र मप च यत प च यत सधमत शजल ह पररर स स स ख य त रक न ७ क ल १७ ल कवनय क तप मधक र सरप च उपसरप च श सन वनय क त ग र स क अमधक र क त क रम क ३:

42 *श र स वनक श सन स स नगरप च यत* प धधक र प नगरप च यत नगर पररर म नगरप शलक स स स ख य त रक न ९ क ल १५ प मधक र अध यक ष उप ध यक ष अमधक र क य क र अमधक र म ल यम पन प रश न : १(प ढ ल अमधक र प मधक र य च य भ म क च न त च य शब त कर. अ(शजल ह पररर अध यक ष : उत तर: आ( गट व क स अमधक र : उत तर: इ(नगर ध यक ष : उत तर: ई( ह प र : उत तर: अधधक म ह त स ठ :)QR Code E7Q6X6(DIKSHA App.

43 आज आप क य शशकल १( ग र शहर वनक श सनस च त लन त क अभ य स. २( ग र शहर वनक श सन स च ल कवनय क त प मधक र. ३( ग र शहर वनक श सन स च श सन वनय क त अमधक र

44 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : ९ प ठ 5) शजल ह प रश सन स र : इयत त ६ अध ययन वनष पत त (६ ) १(शजल ह प रश सन च दहत म ळ त त. २(स जवनक स स स ड ण स ठ प रत क च सहभ ग हत त व च असत ह स ष करत त. अध ययन वनष पत त (७ स त ब ध) १(ल कश ह श सन स च शशष स ष करत त. क ब ब आठ य १(शजल ह पररर ख य क य क र अमधक र य च क य क त? २(नगर पररर ख य मधक र य च क य क त ग र प च यत ग र स क य च क य क त? म त आ क य?)QR Code E7Q6X6(DIKSHA App. व च र कर य १( कर न आपत ल न पररस थ त त )ट ळ ब च य ( ल कड ऊन अ लबज स ठ क त अमधक र क च र क य करत न द स न आल? उत तर: २(शजल ह प रश सन च प र ख क असत?

45 उत तर: चल क त कर य : क त क र. १)आपत ल न पररस थ त त त च य शजल ह ह य त ल शजल ह मधक र य न क ढल ल य वनब ध च य आ श च चन कर. क त क रम क 2(आ तरज ल च य इ टरन टच य त न शजल ह मधक ऱ य च न क कत व य य ब बत दहत म ळ न प ढ ल तक त प कर. शजल ह धधक र य च कत व य श त क य स व य स वन ड क अधधक र आपत त व य स पन उ. श तस र ग ळ शजल ह ह य त श तत त र य द य आपत त ग रस त च कर प र वपत कर अद यय त कर प न सन कर क त क रम क ३)क र न आपत ल न पररस थ त त ट ळ ब च य क ल ध त त च य शजल ह ह य त क क त वनब ध ल ग ह त त शलह. १(उ. दडकल 25 त स स र ह त. २( ३(

46 क त क रम क ४) आपत ल न पररस थ त त आपत त व य पन अ तग त प रश सक य अमधक र क क त भ म क प र प ड व य ल गत त? त च दहत म ळ. १) शजल ह धधक र : २) शजल ह प शलस प रम ख: ३) त स ल र: ४) नगर पररर म ख य धधक र : क त क रम क ५) त म ह ल य प क क स टत? क? त स ग. १) शजल ह धधक र : २) शजल ह प शलस प रम ख: ३) त स ल र : म ल यम पन प रश न: १(आपत त च य क ल ध त त म ह क त जब ब र प र प ड ल? त शलह. उत तर: २(तहस ल र रक त जब ब र असत? उत तर: आपत त च य कर : अमधक दहत स ठ )QR Code E7Z2YT(

47 आज आप क य शशकल? १(शजल ह प रश सन २(शजल ह मधक र य च क य ३(शजल ह प ल स प र ख च क य ४(तहस ल र य च जब ब र

48 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : १० ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 5. ह आण ह न अध ययन वनष पत त : ह आण ह न य त ल फरक स गत. पह ल क ब ब आठ य! 1) एख द य रठक च य व शशष ळ च य त र च य स थ त ल क य म ह त त? 2) ह न म ह ज क य? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य अध ययन अन र / क त आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक ख ल द ल ल ह च अ ग ह उत र च. च अ ग

49 प ढ ल प न र द ल ल य आक त च वनर क ष कर न ह च य ख य अ ग ब बत स ज न घ य. च म ख य अ ग

50 क य समजल? ) र ल आशय च न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह - तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : ह च ख य अ ग क त? प रश न 2 : ह च य अ ग च व च र कश स ठ क ल ज त?

51 प रश न 3 : आर द त कश स म ह त त? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

52 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ११ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 5. ह आण ह न अध ययन वनष पत त : त प न र परर कर र घटक स गत. पह ल क ब ब आठ य! 1) त प न म ह ज क य? ) स मधक त प न क त ऋत ध य असत? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य भ ड, प, ळ अध ययन अन र / क त

53 स न आक र च च र भ ड घ. त त ल न भ ड य ध य स रख य प र त प ट क. उ ररत न भ ड य त स रख य प र त ळ त रक त ट क. प असल ल एक भ ड घर त एक भ ड घर ब ह र स य प रक श त ठ. तस च त असल ल एक भ ड घर त एक भ ड घर ब ह र स य प रक श त ठ. आत ख ल ल तक त य त वनर क ष न. त कररत ख ल ल स क त क पर शकत. ख प र थ ड र थ ड स ध र गर गर ख प गर - ळ सक ळ 10:00 प र 12:00 प र 3:00 स य क ळ 4:00 स य क ळ 6:00 र त 9:00 उद य सक ळ 7:00 घर त ल र ड स य प रक श त ल र ड प ण य च ळ च प ण य च ळ च घर त ल प ळ य च त लन स य प रक श त ल प ळ य च स बत क ल य स त झ य अस लक ष त आल अस ल क, स य प रक श ळ प ळ य घ च य ह त पण र ठ प रभ पडत. स य प रक श त ल प ळ य च वनर क ष क ल तर लक ष त य त क, प उशशर त पत उशशर र थ ड ह त. तर ळ / त अर थ त ज न ल कर त पत ल कर र थ ड ह त. य च क र ळ स र द त रकन र भ ग त ख ड तग त भ ग प क ष ह च त प न द स क असत तर र त ज स त असत. तर ख ड तग त भ ग त त त रकन र भ ग प क ष ह च त प न द स ज स त असत र त क असत.

54 क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : ज न प य च य त पण ध य क य फरक आह?

55 प रश न 2 : क क व भ य च त लन करत क त भ ग त स य क ळ त प न ल कर क ह ईल? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ ( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 5. ह आण ह न य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

56 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : १२ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 6. ह स गर च हत त व अध ययन वनष पत त : ह स गर न स ठ कस हत त व च आह ह उ हर सह स ष करत. पह ल क ब ब आठ य! 1) नद य च प हत ज ऊन श ट क ठ म ळत? ) भ रत च य शक ष द श ल क त ह स गर आह? म त आ क? म त न जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल, ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच -.कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर आ श यक स ह त य स ट लच बश, प अध ययन अन र / क त

57 र ल प र च क त कर न ह स गर त ल प ण प स न ठ म ळव ल ज त. ठ ह प र थ स र द त रकन र भ ग त म ठ गर तय र कर न म ळव ल ज त. म ठ प र च फ स ट, सल ट, आय ड न अश खवनज स र द त असत त. खवनज स ठ आप क ह प र त ह स गर र अ ल ब न असत. क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 6. ह स गर च हत त व य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : आपल य ल म ठ क ठ न म ळत? प रश न 2 : स र द त न क त खवनज म ळत त?

58 प रश न 3 : त झ य लह न भ न म हटल क स र द त ख प प अस नह त च क ह च उपय ग न ह. त च ह म ह खर आह क ख ट? क? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 6. ह स गर च हत त व य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

59 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : ७ व र य : न गररकश स त र ह स : १३ प ठ 5) शजल ह प रश सन अध ययन वनष पत त : ६ : शजल ह प रश सन च दहत म ळ त त. स र : इयत त ६ अध ययन वनष पत त )७ स त ब ध( : ल कश ह श सन स च शशष स ष करत त. क ब ब आठ य : १(शजल ह मधक र य च क य क त? २(तहशसल र य न त ल क ड मधक र म ह न क त क य कर ल गत त? म त आ क य?DIKSHA App र ल प ठ च अ ल कन कर. व च र कर य : १(न य ध श, क ल य च य बद ल आप स अस ऱ य दहत च र थ डक य त न कर. उत तर: चल क त कर य : न य व य च दहत स ज न घ ऊ. स च न य य लय उच न य लय शजल ह न य लय द न य लय सत न य लय क त य एक ककल च म ल खत घ ऊन न य य व य स च रचन क य समज न घ य. म ल यम पन प रश न :

60 १) न यव य च य शशर भ ग क त न य लय असत? उत तर: २) शजल ह प तळ र क य कर ऱ य न य लय ल क य म ह त त? उत तर: ज ड य ज ळ : गट अगट ब अ(शजल ह मधक र ब(शजल ह न य लय क(तहस ल र १(त ल क ड मधक र २(क य स व य र ख ३(त ट स डव अधधक म ह त स ठ : )QR Code E7Z2YT( आज आप क य शशकल? १(न य व य च रचन २(शजल ह स तर य न य लय ३(न य लय च क य

61 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स १४ प ठ-2)इवत स च स धन स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : E8Hu35 इवतह स च व व ध स धन ओळखत त आण त च य पह ल क ब ब आठ य त : क ळ त ल इवतह स च य प नल खन स ठ उपय ग स ष करत त. १. शलदहण स ठ क त स दहत च उपय ग क ल ज त? २. त म ह ल एक ज न न स पडल तर त म ह क य कर ल? ३. त च य घर त असल ल य आज. आज ब च य क ळ त ल स त अर थ स दहत च य कर - उत तर : म त आ क य? १) २) 1. कर न प ह य त :

62 १) क त ह न ण च वनर क ष कर त र न ख ल ल न कर. ) न ण र ल र 2. आ श यक स ह त य ( ज न न ) : 3. क त :, परल ल ध त,न ण र ल जक र( १) शश ज ह र ज च य क ळ त ल चलन क त न न ओळखल ज त अस. त श ध? उत तर : २) क त ह न ण र न त क ळ त ल क त र ज र ज ट ह त त श ध. उत तर : ३) भ रत त ल असल ल प रत क मचत. आक र य र न वतह शसक दहत म ळ, भ र, ४) ज ष न गररक कड न ध त च य स त श स य र न स ग रह कर,न ट, व ध न,. त च वतह शसक स भ श ध क य समजल? १) र ल क त क ल य र त ल क य स जल त शलह. उत तर :

63 अधधक म ह त य थ न धमळ : १) b..p4://hl..ib/355p25h २) b..p4://hl..ib/356b

64 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स-१५ प रश न १ल :- ररक म य ज ग य ग य शब द र र ग :- ५ १) आपल य क ह भ वनक आण गरज ह असत त.. २) भ रत ह जग त ल एक हत त व च र ष आह.. ३) शजल ह पररर च य वन ड क र... र न ह त त.. ४) ह र ष त प रर थ य र थ ह नगरप शलक पन करण त आल. ५) ह शजल ह प रश सन च प र ख असत. प रश न २ र :-ख ल ल प रश न च थ ड त उत तर शल ग :- ६ १( तहस ल र र क त जब ब र असत? २( शहर ध य क क त स स आढळत त?

65 3(स ज त स घर क वन ह ऊ शकत त? उत तर : ४( स ज कस तय र ह त ट स ग? उत तर : BEST OF LUCK...!!!!!

66 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : १५ ========================================= ळ : 15 धमवनट स त अभ य सक रम च च 1 एक ग : 06 प रश न 1 : ररक म य ज ग य ग य शब द ल ल य पय य ध न शलह. )ग 2( 1) उत तर ध र त शक ष ध र य न ज ड ऱ य क ल वनक र र न क य म ह त त. अ( अक ष त त आ( र ख त त इ(व र त त य ई(कक त त 2( अच नक पज न ष झ ल य न अ) ह न ध य ब ल ह ईल. आ ह न ध य ब ल ह र न ह. इ( ह ध य ब ल ह ईल. ई( ह ध य ब ल ह र न ह. प रश न 2 : ख ल ल क य च क क बर बर त शलह. च क असल य स बर बर कर न शलह. )ग 2( 1) ह स गर ह आपल य स ठ उपय ग न ह त , ) अक ष त त र ख त त ह य न सवग क र र आह त , प रश न 3 : त तज ळ च आक त क ढ. )ग 2(

67 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स १६ प ठ-5)प र च न र रत त ल ध धम क प र स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : स त च य ध म क स न वय य शशक क ध ल स म य ओळखत त. प र च न क ळ त ल व व ध ध आण व च रपद त य च लभ त तत त व आण ल य य च व श ल र करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) ध न ह र न क त शशक द ल? २) ग त ब द च क त चन व ख य त आह त र. क त ल य प रकट ह त त? ३) ण चन ध च शशक क य स गत? ४) इस ल ध च शशक क य स गत? ५) इस ल ध च क त ग र र थ प रशसद आह? म त आ क य? क ष APP LINK कर न प ह य त :

68 1) प च ह व रत त शलह (प ढ ल च र आय सत च अर थ स ष कर. 1. :ख :ख च क र :ख- वन र प रवतप आ श यक स ह त य इयत त स इवत स प ठ यप स क क त : १) ध न म हव र क त शशक द ल? २) ण चन ध ध य क य स वगतल आह?

69 ३) प रश व च रसर च ग भ क त आह? उत तर : क य समजल? २) र ल क त क ल य र त ल प र च न भ रत त ल ध म क प र ह य प ठ त न क य स जल त शलह. ३) उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : १) DIKSHA app. Google Earth

70 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : 17 ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 6. ह स गर च हत त व अध ययन वनष पत त : ह स गर न स ठ कस हत त व च आह ह उ हर सह स ष करत. पह ल क ब ब आठ य! 1) म ठ गर म ह ज क य ? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त ह स गर न स ठ कस हत त व च आह य च क ह उ हर ख ल ल मचत च य छ ट य उत ऱ य र श व ल आह त. त मचत च वनर क ष कर न ह स गर च हत व शलह

71

72 अध ययन अन र / क त 18 २०२१ र ज त त त क चक र ळ आपल य र ज य च य त रकन र भ ग त धडकल. य ळ त ख प ठ न कस न झ ल. ळ न तर ळ च परर खव र व व ध छ य मचत प रस र ध य त न प रशसद झ ल. त त लच एक फ ट ख ल द ल ल आह. र ल मचत प ह न त झ य न त क य व च र आल त? शहर ध य वन ह र घनकचर स गरजल त ट क, त लगळत, जह ज त न ट कल ज र स दहत, स र च अवतर क, त रकन ऱ य र ल ख रफ ट ज गलत ड, प स र ग ळ ह र व ध व स, उद य ग शहर य त न स डल ज र स डप स र द त ल

73 उत नन ळ ह र प र र इत क र न ह स गर च य प ण च ठ य प र र प र र ह त आह. क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 6. ह स गर च हत त व य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : ह स गर न स ठ कस हत त व च आह ह उ हर सह स ष कर

74 अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ ( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 6. ह स गर च हत त व य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

75 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : १८ प ठ-1)र रत य उपख ड आण इवत स इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : इवतह स आण भ ग ल य च सहस बध ओळखत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) इवतह स म ह ज क य? २) इवतह स च च र प र ख आध र स त भ क त? ( भ रत च य च र द श ल असल ल भ प र श स ग? म त आ क य? कर न प ह य त :

76 1(त म ह प दहतल ल य घर च प रक र शलह (भ रत च य नक श त न भ रत त ल भ प र श च न श ध शलह आ श यक स ह त य: इवतह स च प ठ यप स तक, इ टरन ट, र रत च नक श क त : १) दह लय बद ल दहत शलह ( न स जज न क त ग ष र अ ल ब न आह? (त च य पररसर त आढळ ऱ य नद य च न शलह

77 क य समजल? १) र ल क त क ल य र त ल भ रत य उपख ड आण इवतह स य प ठ त क य स जल त शलह अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app ३) Google Earth

78 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : १९ प ठ-4) ह क स स क त स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : भ रत च स स क वतक ज ञ वनक श त त ल य ग न स ष करत त.उ.खग लश स, द यकश स,गण त, ध त श स इत. पह ल क ब ब आठ य त : १) द क क ळ त ल भ र क त? २) स मधक प र च न स दहत क त? ३) आपल य आह र ध य क क त प र थ असत त? म त आ क य? १( DIKSHA App कर न प ह य त :

79 १( सध य च न र जन च स धन ( प ठ त आल ल न न शब त च अर थ शलह आ श यक स ह त य : इयत त स त प ठ यप स तक आ तरज ल क त : १) एक शब त उत तर शलह द क द दस ह त च भ र व म ह ज ग ध म ह ज घर च प र ख म ह ज श र च य प र ख ल म ह त २) सध य च य क ळ त स त रस य घ ह ल त असल ल य वगन च न शलह क य समजल? २) र ल क त क ल य र त ल द क स स क त य प ठ त क य स जल त शलह.

80 ३) उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app. Google Earth

81 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर म र ष ट र प, स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स: २० प ठ-7)म य क ल न र रत स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : प र च न क ळ त ल व व ध ध आण व च र पद त य च लभ त तत त व आण ल य य च व श ल र करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) य क ळ त क त व य स य ह त? २) सम र ट अश क न उभ रल ल य स त भ रक त प र ण च शशल आह त? म त आ क य? DIKSHA App -ilip कर न प ह य त : 1) स ग प ह सत प- स श न - न वपय वपय स

82 अष प - 2( यक ल न र ज यव य ध य प रत क व भ ग च र जध न क त ह त त शलह. प व भ ग- पश च व भ ग शक ष व भ ग- उत तर व भ ग क त : 1) सम र ट अश क न ल कपय ग क त क क ल? ( य क ल न न र जन आण ख ळ च स धन क त ह त? क य समजल? र ल क त क ल य र त ल य क ल न भ रत य प ठ त न क य स जल त शलह.

83 अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app ilip

84 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २१ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र अध ययन वनष पत त : खडक च य प रक र न स र फरक करत. पह ल क ब ब आठ य! ज न ख त ग ल य स क ळ त च असत क अन क ह ब ब असत त? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त घर च य अ ग ध य ड लध र डळ च य खर ख ख ल एक त ड फ ट ख ल खड ड कर. खड ड करत न स र त ल श ट वनघ र त स रख च आह क त त फरक आह ; य च वनर क ष कर. आत त खड ड ड य त

85 एक र पट ल न खड ड ब ज न. आत य र थ द ल ल य दहत च चन कर न स ज न घ. क य समजल? )ह क त कर न दहत च न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह - तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : शशल र कश च बनल ल आह? प रश न 2 : खडक कश स म ह त त?

86 प रश न 3 : खडक ध य प र ख य न क त खवनज आढळत त? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

87 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २२ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र अध ययन वनष पत त : खडक च य प रक र न स र फरक करत. पह ल क ब ब आठ य! खडक कश स म ह त त? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल, खडक, क ग अध ययन अन र / क त घर च य पररसर त आढळ ऱ य व व ध खडक च स ग रह कर. त च वनर क ष कर त च य ध य द स न य र फरक शलह न क ढ आत प ढ ल दहत च न खडक च प रक र स ज न घ.

88 ज व ल ख च य उर द क रम य न भ प ष ख ल शशल रस आण भ प ष र ल रस र थ ड ह त ज ऊन त च घन भ न ह त. य प रत रक रय त न वन ह ऱ य खडक न अध जन य खडक अस म ह त त. क य समजल? )ह क त कर न दहत च न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त-

89 तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र य च चन कर. र रक शल अध जन य खडक ग ळ च खडक र प तर त खडक अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

90 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २३ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र अध ययन वनष पत त : ह र ष त ल खडक प रक र नक श च पर कर न स गत. पह ल क ब ब आठ य! खडक च प रक र क त? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त ख ल ल नक श च वनर क ष कर न व च रल ल य प रश न च उत तर शलह.

91 प रश न 1( नक श च य आध र क त खडक ह र ष त स त क शजल ह ह य ध य आढळत? प रश न २( र ज य त स मधक आढळ र खडक क त? प रश न ३( स तररत खडक क ठ आढळत? प रश न ४( आपल य र ज य त आढळ र प र ख खडक प रक र क त? क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? (

92 अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 7. खडक आण खडक च प रक र य च चन कर. खडक प रक र न स र शजल य च य कर ब स ल ट खडक ग र न ईट खडक ज र खडक स ररत खडक अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ ) इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक खडक आण खडक च प रक र.7 : य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

93 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : २४ प ठ-8)म य स म र ज य न तरच र ज य स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : च ररक स स क वतक आ न प र न न न च ज ञ न अमधक स द ह त ह स ज न घ त त. पह ल क ब ब आठ य त : १) य स म र ज य च पन क क ल? २) भ रत च र ज र द क त आह? ( य क ळ त ल क त ह च र व य स य च न शलह (ब द ध च य प रस र स ठ अश क न श र ल क स क ल प ठ ल? म त आ क य?

94 १( DIKSHA App ilip कर न प ह य त : १(प ठ त ल नक श च वनर क ष कर न ग प च य स म र ज य त ल आध वनक शहर च य न च य कर आ श यक स ह त य :इयत त सह इवतह स प ठ यप स तक क त : १) प ठ त ल व व ध ग र र थ आण ग र र थक र य च य न च य कर २) ईश न भ रत त ल र जसत त व र य दहत शलह क य समजल?

95 र ल क त क ल य र त ल य स म र ज य न तरच र ज य य प ठ त क य स जल त त. र थ डक य त शलह अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app

96 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर म र ष ट र,प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : २५ प ठ-6)जनप आण म जनप स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : न त आण ध वनरप क षत ह स श र ष व च र आह ह स ष करत त. भ रत च य नक श र हत व च य वतह शसक ळ च न श त त पह ल क ब ब आठ य त : 1(अज तशत न क त ध स व क रल ह त? ) ह जनप त रकत आह त? (जनप म ह ज क य? म त आ क य? १( DIKSHA App. कर न प ह य त : १(ख ल ल तक त प कर.

97 अ.क र. म जनप च रठक र जध न प रम ख र ज च न र ज य 1 ह म लय च य प यर थ श 2 त स 3 प रद य त 4 प टन,गय य श च य आसप सच प र श आ श यक स ह त य : ग 7 च इवतह स च प ठ यप स तक इ टरन ट क त : १) भ रत त ल व व ध घटक र ज य त च र जध न य च य तय र कर २) स ळ ह जन प च प र च न आध वनक न शलह

98 क य समजल? ४) र ल क त क ल य र त ल जनप आण म जनप य प ठ त क य स जल त शलह. उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app

99 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : २६ प ठ-9) णक ष र रत त ल प र च न र ज य स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : न त आण ध वनरप क षत ह स श र ष व च र आह ह स ष करत त पह ल क ब ब आठ य त : १) शक ष भ रत त ल क त ह न र ज य च न शलह २) तत ल न स दहत ध य क त त न र ज स त त च उल ल ख आह? ( ह र ष त ल न न घ ट क च य क रत रक त करण त आल? म त आ क य? DIKSHA App Google Earth

100 कर न प ह य त : १) प ठ त ल नक श च वनर क ष कर न ख ल ल तक त प कर. पल ल क च ऐ ळ, ब म,पटट कल स त न आ श यक स ह त य :इयत त सह इवतह स प ठ यप स तक क त : १) ख ल ल र जसत त र जध न य च ग कर कर. स त हन,प ड य,च ल क य, क टक,पल ल, र ई,प रवतष न,क च प र, त प अ.क र. र जसत त र जध न २) णझर स ब र त न क त स त च वनय त ह त अस? क य समजल?

101 ५) र ल क त क ल य र त ल णक ष र रत त ल प र च न र ज य य प ठ त न क य स जल त शलह. उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app. Google Earth य प रश न च उत तर श ध : प ठ त ल चचत च स ग र कर न मध य ल.

102 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २७ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 8. न सवग क स स धन अध ययन वनष पत त : न सवग क स स धन सज च अ ल बत व स ष करत. पह ल क ब ब आठ य! त झ घर ब धण स ठ ज य स त च गरज भ सल ह त त स च य कर म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल, प न, क ग अध ययन अन र / क त आपल य त ट त य ऱ य प ळ च उलट प र स ) र न ख ल य प र ( शलदहल य स त प ढ लप र अस ल. प ळ कण क गह ग च ओ ब / क स ग च र प ब ज + + प

103 आत त क त ह एक प र थ वन ड न त च अस प र स शलह आत त क त ह एक स त वन ड न त च अस प र स शलह बह त श स त च अस प र स शलदहल य स त ल लक ष त य ईल क, स र त एक त रक एक प क ष अमधक न सवग क घटक प स न ह त. ज य न सवग क घटक च न पर करत, त न न सवग क स स धन अस म ह त त. न सवग क स स धन पर न न आपल य गरज भ ग त - ह, प,, ज न, खवनज, नस त आण प र ह न सवग क स स धन आह त. क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य च चन कर.

104 य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : स स धन म ह ज क य? प रश न 2 : न सवग क स स धन च उ हर शलह अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

105 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २८ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 8. न सवग क स स धन अध ययन वनष पत त : न सवग क स स धन सज च अ ल बत व स ष करत. पह ल क ब ब आठ य! स स धन म ह ज क य? म त आ क? आठ ल नस ल तर य आध च य त शसक त ल आशय च त रक शल कच उपय ग कर. आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त ख ल ल व य स य ध य क त न सवग क स स धन च उपय ग क ल ज त त शलह. व य स य क त न सवग क स स धन च उपय ग क ल ज त?

106 क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त- तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : प थ व प स न म ळ ऱ य न सवग क स स धन च न :

107 प रश न 2 : अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

108 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : २९ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 8. न सवग क स स धन अध ययन वनष पत त : न सवग क स स धन च य ग य पर करण च स र थ न करत. पह ल क ब ब आठ य! न सवग क स स धन च उ हर शलह म त आ क? म त न, आठ ल नस ल तर य आध च य त शसक त ल आशय च त रक शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त आक त च वनरक ष कर. प थ व र प ठ य प र र उपलब अस नह प जप न क पर?

109 उत र च समज न घ. क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त-

110 तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : प थ व र ल स स धन च य स ठ य च त रतम य न पर कर आ श क क आह? प रश न 2 : व न क र व द य त उपकर स र असल य स क य कर? क? प रश न 3 : व व ध स र भ त ठ य प र र अन न च न स ड ह त न द सत. य र क त उप य करत य ईल?

111 अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 8. न सवग क स स धन य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

112 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स ग :- ९ प रश न १ल :-ख ल ल तक त प कर ग :- ४ १) स स पक र ज यव स र क य म ग प त र जघर ध न र जघर २) र वतक स धन शलणखत स धन म णखक स धन प रश न 2 र :-ख ल ल प रश न च उत तर शल ग :- ५ १( सम र ट अश क च ल क पय ग क स ग? उत तर :

113 २(ध वनरप क षत म ह ज क य? उत तर : ३ (ग र प च यत च य उत पन न च स धन क त त स ष कर? उत तर : ४( भ रत य उपख ड अस क त प र श ल म ह त त? उत तर : ५( ह नगरप शलक च य व व ध सम त च न शलह. उत तर :

114 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : 30 ========================================= एक ळ : 15 स त अभ य सक रम च च 2 एक ग 06 प रश न 1 : ख ल ल दहत च न उत तर शलह. )ग 2( 1) सब म ह ल क,वतच य ह त त ज खडक आह त ज व ल ख च य उर द क रम य न भ प ष ख ल ल शशल रस आण ल ह रस भ प ष र य ऊन र थ ड ह त च घन भ न ह य प रत रक रय त न वन झ ल आह?तर सब च य ह त त क त प रक रच खडक आह? ) र ल म ह ल क त ह र ष त ल स मधक शक ष कड ल अश शजल ह ह य त र हत क त शजल ह ह य त स मधक प र त ज भ खडक आढळत तर र ल क त शजल ह ह य त र हत --- -? प रश न 2 : ख ल ल तक त प कर. )ग 2( क रम क खडक च प रक र म ळ खडक उ हर र थ अवग नजन ब स ल ट 1 अवग नजन च नखडक प रश न 3 : त झ य म त न प वपण कररत एक प वपण च प त ) ग ल स / प ल / त ब य ( भर न प घ तल. त त ल एक घ ट प वपऊन उरल ल प त फ क न त ह त. त त त ल म हटल क, प अ ल य आह. त अस य घ ल नय. त र त झ य म त न त ल म हटल क, अर! प थ व र 71% प आह. ह स गर ध य अ प प असत न कश ल मच त कर यच? आत त त ल प ण च हत व कस स ज न स ग र. )ग 2(

115 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ३१ प ठ-10) प र च न र रत : स स क वतक स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : प र च न क ळ त ल व व ध ध आण व च रपद त य च लभ त तत त व आण ळ य च व श ल र करत त. पह ल क ब ब आठ य त : भग द ग त ह क त प रक रच ग र र थ आह? बऱ य चश भ र च उग क त भ र ध न झ ल आह? भ रत य द यक श स ल क य म ह टल ज त? म त आ क य? DIKSHA App Google Earth

116 कर न प ह य त : १( प ठ यप स तक त ल स च स त प च वनर क ष कर त स ब ध अमधक दहत म ळ. 2(भग द ग त ध य क त स श द ल आह?त शलह आ श यक स ह त य इयत त स त इवतह स प ठ यप स तक आ तरज ल क त : 1(वतवपटक म ह ज क य त स ष कर? (प र च न भ रत त ल ह क व य शलह क य समजल? १) र ल क त क ल य र त ल प र च न र रत स स क वतक : य प ठ त क य स जल त र थ डक य त शलह.

117 उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app

118 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ३२ प ठ-11)प र च न र रत आण जग स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : प र च न क ळ त ल व य पक घड ड स ष करत त. प र च न क ळ त ल व व ध ध आण व च रपद त य च लभ त तत त व आण ळ य च व श ल र करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) हडप प स स क त च य ल क न क त श श व य प र स बध प र वपत क ल? २) ब ध ध च प रस र करण स ठ श र ल क ल क ग ल? ३) त म ह ल दहत असल ल य क ह क ल च न शलह ४) र य ह भ रत ह ह क व य क शलदहल?

119 -म त आ क य? DIKSHA App Google Earth -कर न प ह य त : १( googai च य ध य त न ग ध र श ल र श ग बद ल अमधक दहत शलह. आ श यक स ह त य इयत त सह इवतह स प ठ यप स तक क त : १) च न ध य ब ध ध च य प रस र ल च लन म ळ ल.य च क र शलह २) प ठ त उल ल ख क ल ल आग न य आशशय त ल श जग च य नक श आर खड य त ख क य समजल? २) र ल क त क ल य र त ल प र च न भ रत आण जग य प ठ त न क य स जल त शलह. उत तर :

120 अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA app. Google Earth

121 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ३३ प ठ-3) डप प स स क त स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : प र च न क ळ त ल व य पक घड ड स ष करत त. पह ल क ब ब आठ य त : 1( हडप प स स क त ल सर क त न आह? (त च य पररसर त ल वपक च न स ग? (त म ह ल दहत असल ल य वगन च न स ग? म त आ क य? DIKSHA App इयत त ६ च प ठ यप स तक कर न प ह य त : १( व व ध स त च शशक च दहत कश उपलब कर ल?ह द पद दप प क ल न ल कज न च

122 दहत ख ल द ल ल य तक त य त शलह. म ख य वपक प श ख धगन /अल क र 1) ) ) ) आ श यक स ह त य इयत त स त इवतह स प ठ यप स तक आ तरज ल क त : १) हडप प स स क त त ल वगन य च मचत र ख ट. २) हडप प स स क त त ल ल कज न स ष कर ३) हडप प स स क त त ल घर आण नगररचन स ष कर.

123 क य समजल? ३) र ल क त क ल य र त ल हडप प स स क त य प ठ त न क य स जल त शलह. उत तर : त मच य ग त ल आण घर त ल ध न य स ठ ण य च य पद धत सव स र त प तय र कर. अधधक म ह त य थ न धमळ

124 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ३४ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 9. ऊज स धन अध ययन वनष पत त : ऊज स धन च ग कर करत. पह ल क ब ब आठ य! च र ऊज स धन च न स ग म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त आपल य गरज भ ग ण स ठ आप व व ध ग ष करत असत. य स ठ आपल य ल ऊज च गरज भ सत.प र ल, र, न सवग क य, स य प रक श, इत उज स धन च पर आप करत असत. प ढ ल क त करत न क त उज स धन च पर क ल आह त ओळख.

125

126 ख ल ल तक त अभ य स. प रत रक रय र आध ररत ऊज स धन ब बत प च ओळ शलह प र थ र आध ररत ऊज स धन ब बत प च ओळ शलह क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? (

127 अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 9ऊज स धन य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न : एक ऊज स धन वन ड न त च ख ल ल दहत शलह. - अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 9. ऊज स धन य ध य द ल ल स व ध य य स ड. ========================================

128 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ३५ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 9. ऊज स धन अध ययन वनष पत त : ऊज स धन च ग कर करत. पह ल क ब ब आठ य! ऊज स धन हत वप क आह त? म त आ क? म त न, जर आप स आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त आपल य र ज य च य व द य त उत प न क ष त प क ष व द य त ग अमधक आह. त ळ अन क ळ ल डश दड ग करण च ळ ओढ त. ह ट ळण कररत प रत क व यक त न क य कर? य बद ल घर त ल व यक त स बत चच कर न द य र थ शलह

129 त स र ऊज र ल द त रक इतर उपकर बमघतल आह त क? स र ऊज र ल उपकर प र प ररक ऊज र ल उपकर य न प क क त उपकर उपय ग त आ ल य स ऊज स कट ट ळत य ईल? क? अप र प ररक ऊज स धन ब बत आ तरज लच य त न अमधक दहत म ळ न अप र प ररक ऊज ळ ऊज च स कट कस र करत य ईल ह श ध क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 9. ऊज स धन य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न :

130 अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 9. ऊज स धन य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

131 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ३६ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 10. न च व य स य अध ययन वनष पत त : व व ध व य स य ध ल सहस ब ध स गत. पह ल क ब ब आठ य! 1(त झ आई ड ल / प लक त च य क ट ब च य गरज भ ग ण स ठ क य क करत त? २( त झ आई ड ल / प लक ज क करत त त च क ग त ल स ल क करत त क? म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर.- आ श यक स ह त य इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक, प स थ ल अध ययन अन र / क त

132 न स वत:च य गरज भ ग ण स ठ व व ध क त करत असत.त र स ज त ल इतर व यक त च गरज प ह त असत अश क त म ह ज व य स य ह य. उ हर र थ ज य च य कड ग य आह त त व यक त ध व क न आपल आमर थ क गरज प करत इतर व यक त च य आह र ध य ध च गरज प ह त. एक व य स य र आध ररत सर व य स य असत. ख ल ल दहत म ळ. 1(त झ य ग त ल /नगर त ल स मधक ल क क त व य स य करत त? 2(एक व य स य र आध ररत सर व य स य असत य च उ हर द य (र थ ट वनसग र अ ल ब न अस र व य स य क त आह त ? क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त- तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 10. न च व य स य य च चन कर.

133 य प रश न च उत तर श ध प रश न 1 : व य स य क क ल ज त त? प रश न 2 : त झ य आज आज ब च य तर प अस क त व य स य ह त ज आज अस त रस तत व त न ह त? प रश न 3 : आज अस त रस तत व त असल ल क त व य स य त झ य आज आज ब च य तर प न त? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 10. न च व य स य य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

134 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ३७ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 10. न च व य स य अध ययन वनष पत त : व व ध न व य स य च ग कर करत. पह ल क ब ब आठ य! व य स य म ह ज क य? त झ य ग च य पररसर त क त व य स य च लत त? *********** म त आ क? म त न, जर आप स क ह आठ ल नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक आपल य शशक षक स बत रध वन र चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त ख ल ल मचत च वनर क ष कर.

135 र थ ट वनसग र आध ररत व य स य न प र र थम क व य स य म ह त त. र ल मचत त प र र थम क व य स य क त? प र र थम क व य स य र अ ल ब न व य स य न त र त यक व य स य म ह त त. र ल मचत त त र त यक व य स य क त? प र र थम क त र त यक व य स य न स प रव ऱ य व य स य न त त यक व य स य म ह त त. त त यक व य स य च उ हर शलह क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 10. न च व य स य य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध

136 प रश न 1 : क त व य स य न प र र थम क व य स य म ह त त? प रश न 2 : क त व य स य न त र त यक व य स य म ह त त? प रश न 3 : क त व य स य न त त यक व य स य म ह त त? अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 10. न च व य स य य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

137 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : 38 ============================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 3. प थ व ग ल, नक श त लन क ष त भ ट अध ययन वनष पत त : प थ व ग ल नक श त ल फरक स गत.. पह ल क ब ब आठ य! प थ व ग ल क ग र ल नक श त ल फरक स ग म त आ क? म त न, जर दहत नस ल तर घर त ल ड लध र डळ य च स बत चच कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य मचत, आक त, इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त ख ल ल प रस ग च. स म त च य ग च सहल भ रत त ल हत वप पय टन ळ न भ ट ण स ज र ह त. त दहत स ठ वतन स बत भ रत च नक श घ तल ह त. सहल ध य व व ध ळ च द श सह व व ध ब ब स ज न घ ण स ठ नक श च ख प त झ ल. सहल आटप न परत आल य न तर क ह द स न स म त ल प थ व र ल व व ध श च स थ त प रत क ष अभ य स यच ह त त वतन प थ व ग ल ह त घ तल.

138 क य समजल? ) र ल प रस ग च न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( ख ल द ल ल दहत स ज न घ य - नक श प थ व ग ल क य समजल? ) दहत च न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? (

139 अधधक म ह त य थ न धमळ ल प ढ ल शल क उपय क त आह त- य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल नक श त लन क ष त भ ट य च चन कर. घटक: 3. प थ व ग ल, य प रश न च उत तर श ध

140 अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 3. प थ व ग ल, नक श त लन क ष त भ ट य ध य द ल ल स व ध य य स ड. =========================================== ===============

141 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ३९ ========================================= स र :- इयत त : 6, व र य :भ ग ल, घटक: 3. प थ व ग ल, नक श त लन क ष त भ ट अध ययन वनष पत त : व य स य च दहत क ष त भ ट त न पडत ळ न प हत. पह ल क ब ब आठ य! प र र थम क व य स य क त आह त? म त आ क? म त न, जर आप स आठ ल नस ल तर य प झ ल ल य त शसक च प न ह अभ य स कर त रक प ढ ल शल कच उपय ग कर. - आ श यक स ह त य इयत त : ६ च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक अध ययन अन र / क त त झ य पररसर त ल प र ख व य स य च य तय र कर त झ य य त ल न व य स य च अमधक सख ल दहत ड लध र य च स बत चच कर न आ तरज लच य त न प र प कर.

142 क य समजल? )ह क त कर न त ल क य स जल त रक शशकण स म ळ ल? ( अधधक म ह त य थ न धमळ ल य च स भ न अमधक दहत म ळव ण स ठ प ढ ल शल क उपय क त आह त तस च इयत त : 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 3. प थ व ग ल, नक श त लन क ष त भ ट य च चन कर. य प रश न च उत तर श ध प रश न : त ल त झ व य स य वन डण कररत व व ध व य स य च दहत म ळ यच आह. तर त ह दहत क त ध य त न म ळ शकत?

143 अधधक सर कर - 1( प ढ ल शल क पर न दहत म ळ. 2( इयत त 6 च भ ग ल व र य च प ठ यप स तक त ल घटक: 3. प थ व ग ल, नक श त लन क ष त भ ट य ध य द ल ल स व ध य य स ड.

144 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ४० स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : 6-E8RQ4R शश प क ल न भ रत य प ठ त व व ध र ज स त त व र य दहत म ळ त त. भ रत ध य व व ध र जसत त अस त रस तत व त ह त ह स ष करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) भ रत त स न च न पडण च स र त क त र ज न क ल? २) सम र ट हर ध न न क त न टक शलदहल? ३) ईश न भ रत त ल र ज स त त च न शलह ४) ग प घर ण त ल पदहल य र ज च न स ग?

145 ५) स त ह न घर ण त ल ग त प त सतक ह र ज व श र प रशसद क ह त? म त आ क य? १( DIKSHA App २( इयत त ६ च प ठ यप स तक कर न प ह य त : १( शश प क ल न र ज य च न शलह. आ श यक स ह त य :इयत त सह इवतह स प ठ यप स तक इ टरन ट क त : १) भ रत च य यव य कड ल प र श र क क त र ज न आक र क ल? २) घल सत त च स पक क ह त?

146 ३) ब बरच त क झ ल? ४) उ यशस ह च य त न तर डच य ग र क आल? ५) उत तर : क य समजल? र ल क त क ल य र त ल प ठ क र.२ शश प क ल न भ रत य स भ त क य स जल त र थ डक य त शलह. उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ :

147 १) DIKSHA App २) Google App ३) QR Code : E8RO4R य प रश न च उत तर श ध : १) इ टरन टच य सह य य न त म ह ल आ ड ऱ य क त ह एक र जघर ण च दहत म ळ. २) त च य पररसर त ल वतह शसक स त च दहत शलह.

148 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ४१ प ठ-5)प र च न र रत त ल ध धम क प र स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : प र च न क ळ त ल व व ध ध आण व च प ढत य च लभ त तत त व आण ल य य च व श ल र करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) ध न ह र न क त शशक द ल? २) इस ल ध च शशक क य स गत? ३) अष वगक ग म ह ज क य? ४) प च ह व रत त म ह ज क य?

149 ५) प चश ल म ह ज क य? म त आ क य? १( DIKSHA App २( Googie Ear.b ३( इयत त ६ च प ठ यप स तक कर न प ह य त : १( ध यय ग न भ त त ल स जज न ध य ह ध म क स न वय च प रयत न झ ल कश र न शसद कर ल? आ श यक स ह त य :प र च न ग र र थ,इवतह च प ठ यप स तक क त : १) ग त ब द य न क त शशक द ल? २) स फ स ध च शशक क त ह त?

150 ३) स त न स वगतल ल भवक त ग स स न न आचरण स स प ह त क य? ४) भ रत य स स क त च ज जड घड झ ल आह वतच य ध य भ क त ग च फ र ठ ट टत क? ५) ध न ह र य च य शशक च स ज र झ ल ल परर क त? क य समजल? ४) र ल क त क ल य र त ल प र च न भ रत त ल ध म क प र ह य प ठ त न क य स जल त शलह. उत तर :

151 अधधक म ह त य थ न धमळ : १) DIKSHA App २) Google App QR Code : E8RO4R

152 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : प ठ-9) णक ष र रत त ल प र च न र ज य स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : 07.73H04 वतह शसक घ ड ग ल कर स ष करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) न स ज घ क ळ स त क ठ करत? २) ड गर ळ प र श त र ह ऱ य ल क न अन न स ठ प र ख य न कश र अ ल ब न र ह ल गत? ३) न स जज न कश र क त ग ष र अ ल ब न असत? ४) आप र हत त प र श त ल क त ग ष आपल य जगण स ठ स धन असत त?

153 ५) त म ह ज य रठक र हत त रठक च स जज न र थ डक य त स ग म त आ क य? १( DIKSHA App ilip- कर न प ह य त : १( ह र ष त ल स जज न त क ळ त ल स शजक स थ त, स, उत स य स ब ध दहत श ध. आ श यक स ह त य : इवतह स च प ठ यप स तक,इ टरन ट क त : १) ह र ष ध य त क ळ स शजक पररस थ त कश प रक र ह त त श ध २) त क ळ ध य च ल र त र ह न स स र भ य व र य दहत म ळ.

154 ३) ह र ष ध य त क ळ त शशक ष पद त कश प रक रच ह त त स ष कर ४) त क ळ त ल स त रस य च ज न कश प रक रच ह त त स ष कर ५) आपल य श त ल कत त व न स त रस य व र य दहत म ळ चन कर. उत तर : क य समजल? १) र ल क त क ल य र त ल स जल त र थ डक य त शलह. उत तर :

155 अधधक म ह त य थ न धमळ : DIKSHA App

156 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ४३ प ठ-2)इवत स च स धन स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : 07.73H02 इवतह स त ल व व ध क लख ड च अभ य स करण स ठ उपय क त स धन च उ हर त त. पह ल क ब ब आठ य त : १) इवतह स च स धन त रकत प रक रच आह त? २) शलणखत स धन म ह ज क य? ३) भ वतक स धन म ह ज क य? ४) णखक स धन म ह ज क य?

157 ५) प र च न भ रत च य इवतह स च स धन क त आह त? म त आ क य? १( DIKSHA App २( Googie Ear.b ३( इयत त ६ च प ठ यप स तक कर न प ह य त : १( ह र ष त ल इवतह स ज न घ ण स ठ इवतह स च क त स धन कश उपलब कर ल? आ श यक स ह त य क त : इवतह स च प ठ यप स तक,ज न न,प र च न प र स न इ टरन ट १) ज ष न गररक कड न ज त र ल ओव य स ग रह कर त च वतह शसक,प ड,ल कग त,. स भ श ध २) इ टरन ट र क त ह शशल ल ख श ध त च न ह त कर.

158 ३) शश ज ह र ज च य क ळ त ल चलन क त न न ओळखत त श ध. उत तर : ४) ह र ष त आल ल य प र च न प र श च दहत श ध. उत तर : क य समजल? २) र ल क त क ल य र स जल त र थ डक य त शलह. उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : १) DIKSHA App २) Google App य प रश न च उत तर श ध : १) ह र ष त ल प र च न द र क क त आह त?

159 उत तर : २) ह र ष त ल वतह शसक रठक च न शलह. उत तर : ३) ह र ष त ल त रकल ल च न शलह. उत तर : ४) ह र ष त ल स? स र भ क क त आह त- उत तर :

160 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ह स : ४४ व र य : इवत स स र :- इयत त : ६ अध ययन वनष पत त : हत व च र ज य,र जघर य च लक ष य य ग न स ष करत त. पह ल क ब ब आठ य त : १) भ रत त स न च न पडण च स र त कर र र ज क त? उत तर : २) कवनष कन क श र ध य स ल ल शर क त? उत तर : ३) हर ध न र ज आपल स पत त र प च र न प रज ल न क करत अस? उत तर : ४) तक त प ढ ल द दद य च य आध र तय र कर. द ग प र जघर ध न र जघर स पक र ज यव स त र

161 क य म त आ क य? १( DIKSHA App २( Googie Ear.b ३( इयत त ६ च प ठ यप स तक कर न प ह य त : १) शश ज ह र ज च र ज यमभर क त च य शब त शलह. आ श यक स ह त य इवत स च प ठ यप स क,ज न न क त : 1(इ ड ग र क र ज य च य बद ल दहत शलह (श ग घर दहत शलह क य समजल?

162 ३) र ल क त क ल य र त ल य स म र ज य न न त र च र ज य प ठ त क य स जल त शलह उत तर : अधधक म ह त य थ न धमळ : १) DIKSHA App

163 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course)श क षण क र २०२०-२१ इयत त : स त व र य : (इ.र.न.) ग :- १८ प रश न १ल :- एक शब द त शल ग :- ३ हर ध न च य ज न र ल ब नभट ट य न शलदहल ल ग र र थ त ल क य त श तत स व य र खण च जब ब र कन टक त ल च ल क य च र जध न प रश न २ र :- य ग य ज ड य ल ग :- ४ १( ब ध ध अ( ग र प च यत 2( इस ल ध ब( आय सत 3( ज न ध क( क रआन ४( शहर श सन व य ड( नगरपररर इ( त रत न प रश न 3 र :- ख ल ल प रश न च थ ड त उत तर शल ग :- १० १( न स जज न क त ग ष र अ ल ब न असत? २( स ज त क यद य च गरज क असत?

164 3( सम र ट अश क न क क त ल क पय ग क क ल? उत तर : ४( शजल ह पररर च क य स ष कर. उत तर : ५( त म ह श ल य त रत डळ त ख य त आह त अस असल य स त म ह क त क य प र ध न क र न कर ल. उत तर :

165 र ज य श क षण क स श धन प रशशक ष पररर, म र ष ट र प स त अभ य सक रम (Bridge Course) : श क षण क र इयत त : 7 व र य : स म शजक श स त र (र ग ल) ह स : ४५ ========================================= एक ळ : 25 धमवनट स त अभ य सक रम च च 3 एक ग 12 प रश न 1 : ख ल ल मचत च वनर क ष कर न त बद ल प रत क र थ डक य त दहत शलह. )ग 2( अ) प रश न 2 : ख ल ल तक त य प कर. )ग 2(

166 प रश न 3 : प थ व ग ल क ग र ल नक श त ल फरक स ग. )ग 2( प रश न 4 : ज ड य ल. )ग 2( अ) ) 1 ह श स ब मधत ब त ) 2ह न श स ब मधत ब त प रश न 8 : ख ल ल उत र च न प रश न च उत तर शलह. )ग 5( झ ग प न च य क ठ र सल ल आह. ह न आ च य ज न च अव भ ज य भ ग आह. झ लह नप म ह ज ज प र र थम क श ळ त शशक यच त प ब र ह दहन ह यच. अग उन ह ळ य तस द वतच छ ट स र थ ध र अख ड ह यच. आ च ग ठ ह त ग ल आण न छ ट! ल आठ त ह यस क ल ध य असत न वतच उन ह ळ य त ल प र ह ख ड त झ ल. ह व द य लय त शशक यल ग ल त तर स प दह ळ य त ह न च प र ह अख ड स र न त आण आत अश स थ त आह क आ च प क ळ प स ळ य त हत.