द र गव ध नम : द र गच द ननय.. इत ह स च य प र :क ळ स द ध द र गब धण च श स त र अत शय प रर वस त थ ह. एक र ष ट त र वगव द क, द र ग ह स कल प अत प र च आह. ज र

प्रतिलिपि

1 द र गव ध नम : द र गच द ननय.. इत ह स च य प र :क ळ स द ध द र गब धण च श स त र अत शय प रर वस त थ ह. एक र ष ट त र वगव द क, द र ग ह स कल प अत प र च आह. ज र त कह आह. जर भर ल आध त क प र त त वस श धकस द ध म न य कर क, इत ह स च य प र :क ळ स द ध द र गब धण च श स त र अत शय प रर वस त थ ह. अत शय मजब, अ क श क टटकण र अ त क ल य द धश स त र च य द ष ट अत शय प रभ व ठरण र ह य द ध पय र ब धक म अत प र च क ळ प स आशशय म य र, ग र स, ट यग र स, य फ र टटस व ईल द य च ख र, स च शस ध, सरस त व य द य च य ख ऱय स पडल आह ; अ ह स र च अवश ष द सऱय र र स स त क च य

2 अर द स र व च य क ळ ल आह. आणण आश चय गच र ष ट अश क, य च य मध य कम ल च सम आह. एक र ष ट स त पष ट आह क, जर ल य स ऱय च स स त क एकम क कड क ह क ह घ ऊ व एकम क क ह क ह द ऊ व ढ अस. प र र शभक क लख ड च र वच र क ल र भ ष, कल आणण अथग ह क ण य ह स स त क च महत त व च प ल आह ह ज णव. क ल र त य व श, व य प र, धमग, र ज, य द धश स त र व शस त र, सम ज, स टहत य अस अ क क बर व ईट प रव ह य ऊ शमसळ र ल. अवघ य जर च य स स त क च व ह प र य म ळ अधधक धधक र वस त र र ल, स पन ह र टहल. इत ह स च य त रत र ळ य क लख ड त रत र ळ य कल च, र वच र च अ स स त क च ज प रस र झ ल त य ह अर द प रखरपण ज णव क, य स ऱय च स स त क एकम क श य द ध लढण य च य द व म र च य स ब ध च उपय र कर घ ऊ त य आप पल य शर च य आक रमण च य अ स रक षण च य ह श ल ओळखल य, त य ल च र ल य र ष ट आत मस क ल य. य च क रण म ळ य स ऱय च य च लष कर ब धक म मध य अ क क ब ब अधधक धधक स म य आढळ. द र ग व स त श स त र च य य प रर च य प रक रक रय मध य क ह म लभ अस फरकह ह. व र व र ळ य द श मध ल व र व र ळ हव म, सधर गक स ध स पत त च र वर वध व उपलब ध, त य त य र ष र च भ र ल व त य वर अवल ब असण र त य त य र ष र च व पय गय त थल य सम ज च च ररत र य.. य ब : शभन टदसण ऱय घटक च एकत रर पररण म टदस य ह. म र ह अस असल र ह, द र गस त थ पत य च प रर ह स ऱय च च सम स र ह. आजह उभ असल ल अथव प र त त वव त त य उत ख त क ल ल टब द च अवश ष प टहल, र अत शय प र च अस ह श स त र यद ष टय़ एवढ अच क आह क, य श स त र च मय गद क ठवर म र न य व य र वषय म श क उभ र ह. प र त त वव त त य च य म, प ल स त ट इ जवळ ल ज ररक शसट य टठक ण उत ख त झ ल ल टब द च अवश ष ह ण स त प वग ९००० म हणज स ध रणपण अकर हज र वष इ क ज आह. ज र त क प ळ वर र वच र क ल र ब त रबल च अत प र च टब द, ऊर व र य शहर च टब द ण स त प वग त सऱय सहस रक ज. अ ण ण टओकजवळ ल अ ट च - ण स त प वग १९००, प र च अस ररय च र जध आश र- ण स त प वग १६०० य शहर च य टब द अत प र च आह. ग र समध ल म यशस व त तयग अ र यच सह व शहर ह स र शहर म यशसत अ क ळ ल म हणज स ध रणपण ण स त प वग १५०० शश स त प वग १२०० य क ळ ल आह.

3 द श-र वद श ल द र गच य रच च र वच र क ल र र म स म र ज य च य क लख ड य श स त र च य प रर व र व र ळ टप प सहजच प र क ल. आज द श यम ह असल ल य द र गरच त य च य स श ध त मक प रर ल भ च व रक शल च स क ष द. र म स म र ज य च य अस त र ह स र क ह स र धल य स रख झ ल ह. म र अकर व य श क प स ह र ड प न ह स र झ ल. य म र च क रण ह व र व र ळ ह. अण स त त व च य लढ ई उप य पड ळ प हण त रत शय र रज च ह. मध यय र स रक षण च य व आक रमण च य व व य य ज श ध क ढण, ह त य क ळ ल र ज यकत य च प र थशमक क गव य ठरल ह, त य मध यय र, प रव स च आवड असण ऱय प रव स घड व अश क रण च अर द र लच ल ह : ज र सल मच य र, धमगय द ध, र मच य र अश स त थळ च य दशग म ळ च कस य र कर च य, प रव श च य द ण ष टक व ज ञ ह भर पड ह. त य व य क ऱय अश त र क षण च उपय र त य व त य च य द श ल र ज यकत य त य च य त य च य द श ह ह. ज ञ व ह र ह ह! द र गश स त र च य य प रर च य प रक रक रय मध य क ह म लभ अस फरकह ह. व र व र ळ य द श मध ल व र व र ळ हव म, सधर गक स ध स पत त च र वर वध व उपलब ध, त य त य र ष र च भ र ल व त य वर अवल ब असण र त य त य र ष र च व पय गय त थल य सम ज च च ररत र य, य ब : शभन टदसण ऱय घटक च एकत रर पररण म टदस य ह. इण जप, इर क, अशसररय, आशशय - म य रमध य पसरल ल टहट इट द र ग, शस ज ल, हम थ, क क शमश, अथ न स, ऱह डस स त प मध ल ट र र, इटल मध ल अओस त, इ ग ल डमध ल प रशसद ध अश ह ड र अ च शभ, प रशशय ल क न स त ट टट पल व ब त रबल ह र वख य ब यझन ट इ द र ग, च च र वश वर वख य शभ, दक षक षण आक रफ रक ल णझम ब ब व, दक षक षण आक रफ रक, म श ल ण ड य भ र र वख रल ल द र गच अत प र च अवश ष, मध य व दक षक षण अम ररक ल म च -र पच, अ लन ट ल म ब, स क सह आम, क झ क, य क ट, प ल क य थ ल र वर वध द र ग वर ल र वध च सत य पटव द. ह स र च द र ग त य त य क ळ ल लष कर स त थ पत य च व लष कर स स ध च र वच र कर अज ड अस च ह. ग र स व र म य थ ल टब द च य ब धक म र वषय ग र क इत ह सक र प शलत रबअस म हण, क वळ एक म णस च य द वद लगभ अश र णवत त च य ग य स उपय र कर घ ल र ल अ त य म ळ अद भ र ष ट घडल य. शसर क य समधल य त य म ह ऱय च - आक रकग शमड जच - अपव द वर ळल, र शहर क ब ज करण र म ल क स ठ अत शय स प ह. ण स त प वग २८७ मध य जन मल ल य र वख य श स त रज ञ आक रकग शमड ज ग र कसम र ट द सर टहएर य च य स ठ य द धश स त र मध य व द र गच य

4 ब धक म मध य अ क श स त र क बदल स चवल व अमल ह आणल आणण र म स न य श ह ण ऱय य द ध ग र क च हम च सरश ह ईल य च ख रजम क ल. क रफल ऑफ ब यझ ण न टअम य ग र क स त थप ण रस त प वग २५० च य स म र स लष कर स त थ पत यश स त र वर अत शय कग श द ध व स स बद ध अस शलख ण क ल. त य च ज क ह भ र आज आपल य स दभ गस ठ म हण उपलब ध आह, त य वर एक र ष ट प रकष ज णव क, प ण गवस त थ अस ह शलख ण खर खर च पररप णग अस यल हव. ण स त प वग द सऱय श क य र प ल द र गश स त र क रक प रर व पररप णग ह, य च ह उत तम उद हरण आह. स ध रण य च क ळ टह द स त थ क टटल य च अथगश स त रह शलटहल ज ह व द र ग य र वषय च पररप णग अस ऊह प ह त य ह क ल ल ह. एख द य समस त य च व कल प च स त व रपण, पण स रख च त र करण व र व र ळ य भ भ र वर दण र द समक ल म णस स रख य च पद ध कर शक. अर द च द र वशभन स स त क ब ब ह म हण य. र र करण च प रक रक रय ह य च अज एक उत तम उद हरण म हण य ईल. य र प ल अ क प र च शहर द र गच य स वल वसल व व ढल. एथ न स, म यशस, थ स त स ल त क, ह ग र समधल शहर, टक मधल र प रए ह य प रक रच य अस ख य उद हरण प क क ह स र य. भ र र अश प रक र वसल ल शहर अक षरश: अस ख य आह. इसव स च य प धर व य श क च य अर द स र व ल म हणज इ.स. १४०५ स ल बर वगकच य लढ ई इ ग रज आर ओकण ऱय शस त र च फ र म ठय़ प रम ण व पर क ल. प शलय च य र वजय म टहम मध य य शस त र च फ र म ठय़ प रम ण सहभ र ह. रच य क ळ य शस त र च स मथ र य व ढल. त य च उत तर त तर प रर च ह र ल. त य च च पररण लष कर स त थ पत यश स त र स ध रण ह ण य झ ल. य शस त र च व पर कर य ईल क रक व य प रक रच य शस त र ड द य ईल अस बदल लष कर स त थ पत यश स त र स त व क रल अ अमल ह आणल. ह स र य थ म डण य च उद द श एकच क, ज व ह स त वस रक षण च य उद द श द र गच य स कल प जर भर र वकशस ह ह त य व ह त य एक च उद द श, एक च प ळ वर र वकशस ह ह त य. एरव थ र ल र ण र म व म जण एक च प ळ वर य ऊ क म कर ह. य र वषय च अभ य स कर एक र ष ट ध य घ य यल च हव क, द र ग ह र वषय स त थ त क स ज र त क आह. कस आणण क ठ ब पडल क ण स ठ ऊक; म र अ द क ळ प स स र झ ल ल य य ज र त क पर पर च एक ब ज आपल य य ख डप र य द श ह कध क ण य क ळ अलर द र जल. आज प ह र ल र य स क ष म अश ब ज च भल थ रल वटव क ष झ ल ल आपल य ध य य. य र वश ल

5 वटव क ष च य स वल च भ र य स स त क लह पण झटक थ रल झ ल, व द च अ शस ध स स त क च व रस उश -प यथ य ल घ ऊ म ठ झ ल. जर च ड ळ टदप ज ल अस इत ह स भ र य द र गश स त र अ भ र य द र ग रचल. य स स क ष आह क लपवग सह यद र च य अ र ख द य वर पसरल ल द र गर ज शशवछरप च धक कधध र द र ग.! आपल य भ र च र वच र कर यच झ ल र शस ध स स त क ल अथव हडप प स स त क च व रस स र ण ऱय ब ण वल, ल थल, ब ट द व रक, क शलब र, ध ल र वर, र ख र ढ य स रख य अ क शहर च टब द ण स त प वग ३५०० ण स त प वग १८०० इ क प र च आह. र जर मध ल ल थल य थ ल र लब च ळ द र स त कर यच र वट ब धल ल क रड र द - य ड क- ह आजह क यगर करण य एवढय़ स ण स त थ आह. टदल ल च य पण श चम कड ल हरय ण य र ज य ल र ख र ढम ह स त थळ म ह ज द र, हडप प य च य एवढ च प र च म र आक रम त य ह क रक र म ठ आह. य स ऱय च स त थळ टब द च अवश ष ज र ज र झ ल ल य प र त त व य उत ख मध य स पडल आह. रच य क लख ड ल भ र य च य र पढय़ ह च क रकत त प ढ धर रव, त य स स त व :च य ब द धधमत त च व स त थ पत यक शल य च ज ड द अ क द र ग त म गण क ल. य स ऱय द र गच म ळ स कल प श च ह, म र स त थ त क व क ष र य व शशष टय़ च र वच र कर त य फ रबदल क ल र ल. आपल य व टदक व ङ मय मध य य स ब ध च अव रण ज र ज र स पड. शशल प, धचरकल, व स त श स त र, ण, शशल ल ख अश ऐत ह शसक स ध मध द र गच ह इत ह स आपल य ल उलर ड य. य द ध ह र र म यण व मह भ र स रख य प र ण च म ख य र वषय आह. य च क रण म ळ लष कर ब धक म, त य म र च य र ढ कल प, त य बद दलच त य क ळ ल समज व उपय र य च म र व ह अत शय सहजपण घ य. य शशव य स त थ त क च य व आय गच य त क ल द र गर वषयक कल प च व समज च ओळखह आपल य ल इथ कर घ य. य ख र ज इ र प र ण, क व य, टक य मध ह लष कर ब धक म च आणण र जक य त त त व य च उल ल ख आपल य ल ठ य ठ य आढळ. ब द धक ळ ह ऐत ह शसकद ष टय़ क ह स र जक य अण स त थर च क ळ म ल ज. त य क लख ड र ध र प स मर ध पय पसरल ल य आणण शस ध च य ख ऱय प स र र च य म ख पय असल ल य स प क प रद श दण ऱय स ळ मह ज पद मध य र जक य क रब र स स र ह त य. त य म ळ र जक य व स म ण जक अस रक षक ष च व वरण त म गण झ ल ह. य

6 अण स त थर च पयगवस स रक षण व आक रमण च य व व कल प च उर म व उत क र ह ण य झ ल. प र त त व य उत ख मध य य स ऱय च मह ज पद च य र जध न य द र गर प ह त य ह स त पष ट झ ल आह. क श मह ज पद च ब रस, क सल च श र वस त, अ र द श च च प र र, मर ध च धर ररव रज, वज ज च व श ल, मल ल च क श र र, च टद च श ण क म, वत स च क स ब, क र च हण स त प र आणण इ द रप रस त थ, प च ल च क ण म पल य र र, मत स त य च र वर ट र र, श रस च मथ र, अस त सक च प दण, अव च उज ज व म टहष म, र ध र च क षक षल आणण क म ब ज च र जप र य स ऱय च र जध न य द र गर प आह. य च क लख ड भ र ल र ज यकत य च र वद श स स त क श व य प र स ब धह स र ह. य व य प र च य शमस ध च य थ ल य स ब स स त क त क, र जक य व लष कर कल प च अ त त व च प ट र ह य भ म प व झ ल आणण य च पररण म य थ ल द र गस त थ पत य वरह त ण श च च झ ल. म यग स म र ज य च य क लख ड द र गश स त र अत शय म ठय़ प रम ण वर उलथ प लथ झ ल. म, ब हस त प, रद, र वश ल क ष, उद धव, इ द र, क णपद, द र ण, आ शभय य च य स रख य प वगस र व आच य ग द र गश स त र च ज त त व व म लकल प आप पल य ग र थ मध म डल य ह त य, त य स ऱय च य स ऱय अभ य सय क म म र च पर मशग घ व त य वर स त व :च मक अच क म म ड म य गच य र जर र क टटल य आपल अथगश स त र वर ल ग र थ क टटल य अथगश स त र शसद ध क ल. र ज यश स त र श त र ड असल ल य य क वळ अप वग अश ग र थ ल प धर प क द प रकरण क वळ द र गश स त र य र वषय ल व टहल ल आह. य सर ळ य स टहत य च स ब ध प ण श चम त य द श ल क रफल ऑफ ब यझ न ट अम, ण व हरण व हअस, प र क र पअस, य च य स रख य ऋर ष ल य शलटहल ल य द र गश स त र श स ब धध स टहत य श ज ड य अ म लभ कल प, प रर, स म य व फरक आद च य म पपट टय़ ल व ड ह प ह य. पररण म द र वलर भ भ र वर दण ऱय समक ल स स त क च य स स त क त क द व णघ व ण च य र वभ र ल आणणक एक म रम ग ध करण र द ल य त शमत त आपल य ल उघड स द ध य! ड. शमशल द दत त र य पर डकर स पकग क रम क: ९६१९००६३४७