प र वपर क ष प पर-2 च तय र 2015 प स न य प एसस न सदर प पर प त रत दर वच क ल आह. त य त ककम न 33% ग ण ममळवर ण आर श यक आह. प रश सक य क ष त र त र स त त र स त

प्रतिलिपि

1 प र वपर क ष प पर च तय र 05 प स न य प एसस न सदर प पर प त रत दर वच क ल आह. त य त ककम न 33% ग ण ममळवर ण आर श यक आह. प रश सक य क ष त र त र स त त र स त क यवक षमत न र यशस र पण क म करण य स ठ आर श यक अश अ गभ त क शल य, उम दर र कड आह त क न ह ह तप स न ल यक उम दर र च ननर ड करण य स ठ स र क रल ल पर क ष पद धत म हणर स स ट पर क ष ह य. य स स टद र र एख द य उम दर र च व यक ततमत त र अधधक र बनण य स ठ स य क ततक आह क न ह ह प हत न त य च य त ल प ढ ल क शल य च म ल यम पन क ल र त ) आकलन क षमत सर वस ध रण (ज ञ न), मर ठ र इ ग रर भ ष क शल य ) स र दक शल य सहहत अ तरव यक ततगत क शल य 3) तकव स गत वर श ल षण र वर श ल षण त मक क षमत 4) ननणवय क षमत आणण समस य च ननर करण करण य च क र त 5) स ध रण ब द धधम पन च चण 6) स क ययक म हहत च वर श ल षण करण य च क र तम लभ त अ कज ञ न, म हहत वर श ल षण र म हहत च प र पण. प पर () च य अभ य सक रम त व यक ततमत त र च र मशष ट य तप सण य स ठ आकलन, स र दक शल य, तकव ननष टठ य क ततर द, वर श ल षण क षमत, ननणवय प रकक रय, समस य च उकल, स म न य ब द धधक क षमत, म लभ त स यय ज ञ न, स मग र स पष टट करण, स मग र च प र पण, इ ग रर भ ष च अमभव यतत य सर च सम र श क ल आह. य प परच तय र करत न उम दर र न स मरणशतत तस च तपश लर र ज ञ न र वन प क ष म हहत प क ष म हहत च र पर करण य च क शल य वर कमसत करण य र र भर द ण आर श यक आह. य प परमध ल र स त प रश न ह प रश सक य व यर स थ आणण उम दर र च न नतक र डणघडण य र र भर द ण र असत त. उम दर र कड ल प रश सक य क शल य तप सण य च य उद द श न य प परच स र र प कल च चण स रख ठ र ल ग ल आह. त य द र र एख द य उम दर र च त ककव क क षमत आणण र च ररक प रर त त तप सल र त. तस च उम दर र च वर वर ध क ष त र त असल ल ब द धधक क षमत स द ध य द र र तप सल र त. अमभय ग यत (कल) च चण 0 मध य य प एसस न स स ट प पर स म न य अमभय ग यत च चण ह प पर,

2 र कक ल पक वर षय ऐर र प र व पर क ष त सम वर ष टट क ल, तर एमप एसस न 03 प स न त य च स र क र क ल. अमभय ग यत (कल) च चण म हणर एख द उम दर र र गर गळ य पररक स थत ल कस प रनतस द द त आणण अश क स थत त त य ल हदल ल र ब बद र त कश प र प डत, य च रचन बद ध पद धत न वर श ल षण करण य च प रकक रय. अमभय ग यत च चण द न प रक रच असत () स प ड अ प टट य ड ट स ट र () प र र अ प टट य ड ट स ट. य प एसस च य CSAT मध य य द न ह च स र ख स गम झ ल ल आह. स प ड ट स टमध ल प रश न स ध असत त आणण कम र ळ त र स त त र स त प रश न च उत तर द ण य च उम दर र च क षमत त य द र र तप सल र त. वर श षत तल कव, ननर क षक, अध क षक य दर वच अधधक र ननर डण य स ठ नतच र पर ह त, तर प र र ट स टमध ल प रश न च स र र प ह र हटल र हदश भ ल करण र असत. प रश न च स यय कम असल तर व य र स नयक आणण व यर स थ पक य स र र प च क यव ह त ळण य स ठ ल गण र उम दर र आणण अधधक र ननर डण य स ठ त उपय तत ठरत. द न ह प रक रच य पर क ष च एकत र करण म हणर CSAT. य पर क ष त ल यश च गमक म हणर अभ य स प क ष सर र, सर र र सर र र रच र स त भर द ण. कल च चण आणण दह र र नक शल य र गनतक आर ग य स घटन च य (थकर ) मत, प रत य क व यतत त स म र करण च य प रकक रय त अन क र र नक शल य वर कमसत ह त असत त आणण त य त ल बर य च क शल य च स गड आपण स स स टमध य नम द अभ य सक रम त ल वर वर ध ब ब श प ढ लप रम ण घ लत य त. थकर न प रस क त क ल ल प ढ ल दह र र नक शल य महत त र च अस न स पध व पर क ष च तय र करण र य न ह वर कमसत करण य र र भर हदल प हहर अ) आकलन (Comprehension) य म नर क षमत अ तगवत प ढ ल प ल महत त र च आह त ) सम न भ त (Empathy) द सर य च य भ ममक त मशर न वर च र करण य च क शल य. ) सर वनश ल वर च रप रकक रय (Creative thinking) प र पररक र प नर र त त न आढळण र य पद धत प क ष र गळ य र अमभनर पद धत न एख द य समस य बद दल कक र पररक स थत बद दल वर च र करण य च क शल य. 3) भ र न च सम य र न (Coping with emotions) आपल य र इतर च य भ र न तस च पररण म ओळख न त य र र ननय त रण ठ र ण य च क शल य ब) स र दक शल य सहहत अ तरव यतत क शल य य क षमत अ तगवत प ढ ल प ल महत त र च

3 आह त 4) प रभ र स प र षण (Effective communication) आपल वर च र श क ददक कक र अश क ददक म ध यम त न प रभ र पण व यतत करण य च क शल य. 5) अ तरव यतत स ब ध (Interpersonal relations) द न हदन र र न त सतत स पक वत असल ल य बर बरच स ब ध ओळख न ननभ ळ र स न हप णव स ब ध र खण य च क शल य. 6) त णतण र च सम य र न (Coping with stress) त णतण र च क रण श ध न त य च ह ण र श र ररक र म नमसक पररण म लक ष त घ ऊन त य च व यर स थ पन करण य च क शल य. क) तकव स गत वर श ल षण र वर श ल षण त मक क षमत क षमत अ तगवत प ढ ल प ल महत त र च आह त 7) धचककत सक वर च रप रकक रय (Critical thinking) उपलदध म हहत च वर श ल षण र पर क षण र स त ननष टठपण करण य च क शल य. ड) ननणवय क षमत र समस य च ननर करण य क षमत अ तगवत प ढ ल प ल महत त र च आह त 8) ननणवय घ ण (Decision making) समस य स डर ण य च य प रकक रय त अन क पय वय श ध न त य त ल य ग य पय वय स र क रण य च क शल य. 9) समस य ननर करण (Problem solving) उपलदध पय वय त न य ग य र स भ व य पय वय ननर ड न क यवर ह करण य च क शल य. 0) स र र ग त (Self awareness) स र त:च य क षमत, मय वद, आर ड ननर ड, आक क ष ओळख न त य च र पर करण य च क शल य इ) स ध रण ब द धधम पन च चण (वर वर ध त ककव क स कल पन च र पर करण य च क शल य) फ) स क ययक क शल य र अ कज ञ न (अ कगणणत ज ञ न आणण स क ययक क षमत ) ग) इ ग रर भ ष आकलन क शल य (शददस ग रह आणण व य करण वर षयक क षमत ) ) आकलन क षमत कल च चण त उम दर र च ज ञ नशतत /स मरणशतत /ब द धधमत त इत य द तप सण य प क ष त य च य आकलन र तकव शतत च पर क षण क ल र त. य थ उम दर र स अन ळख असल ल प र ग र फ हदल र त त. त य च वर षय, प रस ग, स दभव आणण गमभवत अथव समर न घ ऊन उत र य त ल म यय वर च र आत मस त करण आर श यक असत. तस च य थ म हहत र र उत र कक र वर ध न द ऊन त य च आकलन उम दर र स ककतपत झ ल आह, ह तप सत न उम दर र च वर वर ध वर षय ब बत त ल प र वज ञ नह तप सल र त.

4 आकलन र र आध ररत प रश न ह सर व स पध व पर क ष च एक अवर भ य घटक आह. य च महत त र च क रण म हणर,अश पर क ष उत त णव झ ल य न तर य प रक रच पद उम दर र भ षर त त, त य मध य पद पद र गर गळ ननणवय घ ण अप क षक षत असत आणण अस ननणवय घ त न उपलदध म हहत च य ग य उपय ग कर न घ य र ल गत. ह म हहत अन कद मलणखत स र र प त (अहर ल, अधधननयम, प रश सक य ननयम, वर वर ध य र न, पत र, मस द ) असत. त व ह अश म हहत र परत य ण य स ठ च आकलनक षमत असण, य ग य त मर क र र परत य ण, ह अश पद भ षर त न अनतशय गरर च क शल य आह त. प पर च य प रश नप र त रक त वर द य य च स म न य आकलन तप सण र अन क उत र (स म र 8 त 0) असत त. य उत र य च न मक र चन कर न त य त ल वर वर ध शदद च शददश: अथव आणण मधथत थव लक ष त घ य र ल गत. उत र य त ल वर षय त कश च चच व क ल आह? त य स ब ध ल खक/ल णखक च अथर ननर दक च न मक भ ममक क णत आह? त य न भ ममक च य समथवन थव हदल ल उद हरण र द खल क णत? त य त न क णत आशय व यतत ह त, इत य द म लभ त प रश न च य म ध यम त न वर द य य न उत र य च न मक आकलन करण य स ल गत. तस च पररच छ द ख ल हदल ल य प रश न च अथव आणण र ख अच कपण लक ष त घ ण य च क षमत द ख ल त र ढ च महत त र च आह. प रश न ख ल ल च र पय वय च त लन त मक आकलन कर न अच क पय वय ननर डण य च क षमत ननण वयक ठरत. र चन, वर च र, वर श ल षण आणण अथवननणवय च म लभ त क षमत य थ तप सल र त. सदर उत र ह र र क रण, अथवक रण, सम र क रण, स हहत यस स क त कल, इनतह स, धमवतत त र ज ञ न आणण वर ज ञ न अश वर वर ध क ष त र श स ब धधत असत त. त य म ळ आपल आकलन वर स त रण य स ठ सकस, दर द र आणण वर वर ध स र र प च र चन करण महत त र प णव ठरत. ) स र दक शल य आणण व यतत अ तगवत क शल य (आ तरर यक ततक स र द र स भ षण क शल य) य र ळ एख द य व यतत च सम र त ल इतर व यतत श स ब ध य त त य र ळ त प रभ र करण य स ठ नतच य कड अ तरव यक ततगत क शल य अस र ल गत त. व यतत व यतत त ल आ तरकक रय ह स द शर हन म ळ ह त असत. त य म ळ स र दक शल य ल च अन कद व यतत अ तगवत क शल य म हटल र त. अस असल तर व यतत अ तगवत क शल य ह स कल पन स र दक शल य प क ष व य पक अस न त य मध य स र दक शल य सहहत व यतत च र तवण क, सर य, द क ष टटक न, द हब ल आणण र र नपद धत य च सम र श ह त. प रश सन त क म करत न एख द य अधधक र य ल त य च य ह त ख ल क यवरत व यतत, सहक र आणण र ररष टठ य च य श स स र द स ध र य च अस ल तर त य ल वर वर धप रक र प रत य क श असल ल त य च र तवन ननध वररत कर र ल गत, त य स ठ त य ल र क शल य उपय ग पडत त त य

5 सर वस प रश सन स ठ ल गण र आ तरव यतत गत क शल य म हणत य ईल. एख द य च व यतत अ तगवत क शल य ह स म र करण च य प रकक रय स र न म प स नच वर कमसत ह त असत. क ट ब, श र र, समर यस क च गट, ममत रम डळ, श ळ, प रस रम ध यम र इतर घटक च व यतत अ तगवत क शल य च य वर क स र र म ठ पररण म ह त असत. आ तरर यक ततक स र द र स भ षण क शल य द र र वर द य य च य आकलन बर बरच य ग य प रनतस द द ण य च क षमत तप सल र त. त य म ळ प रश नप त रक त ल स र दर प न हदल ल य उत र य त ल अमभकत य च प रनतस द कस आह, त परस पर च मत समर न घ त त क, स भ षण स ठ य ग य भ ष च र पर करत त क, त य च य कड इतर च ऐकण य च र त त आह क, अश समपवक प रश न च य आध र य क शल य च तप सण क ल र त. * उत तम आ तरर यक ततक र स भ षण क शल य असण (र यक ततक प तळ प स न वर वर ध गट स तर र र स भ षण स धत य ण.) * क शल प रश सक स य द न हदन आव ह न न अनतशय ख ब र र समथवपण स म र र र ल गत त य स ठ आर श यक क शल य च र ग णसम च चय च च चण CSAT प परमध न घ तल र त. म हण न ह पर क ष द ण र य सर व वर द य य न उत तम प रश सक बनण य स ठ आर श यक ककम न क शल यस च य द ष टट न य पर क ष कड प हण आर श यक आह. 3) ननणवयप रकक रय र समस य स डवर ण य च क र त एख द य घटन स ब ध ननणवय घ ण य स ठ उम दर र कड प रभ र कल पन शतत, अन र षण क षमत आणण द रद ष टट असण आर श यक असत. हदल ल य पररक स थत त एख द य समस य च य ननर करण स ठ क णक णत पय वय उपलदध आह त आणण त य प क स य क ततक पय वय अच कपण श धण ह उम दर र च महत त र च प रश सक य व यर स थ पक य क षमत म नल र त. वर मशष टट गट श, सम ह श कक र वर मशष टट क ष त र त ल प रर ह श र ळर न घ त न ननणवय प रकक रय महत त र च ठरत. प रश सक य अधधक र य ल मशक षण, आर ग य, स म क र क न य य, र हत क, ल ख, क ष, मस चन, द रस च र, परर ष टरस ब ध, अथवक रण, ननर डण क, य स रयय वर वर ध क ष त र त ल अन क ब ब स ब ध महत त र च ननणवय घ य र ल गत त. त य न घ तल ल य ननणवय म ळ त य क ष त र त ल स ब धधत व यतत र घटक र तवम नक ळ तच नव ह तर भवर ष टयक ळ तस द ध प रभ र ह ऊ शकत त. त य म ळ त क ष ण ब द ध, स र स र वर च र करण य च क र त आणण भवर ष टय च र ध घ ण य च र त त असल ल उम दर र य घटक र र ल प रश न सहर स डर शकत त. थ डतय त, श क सम ध न करण य च क र ज ञ स उम दर र कड असण आर श यक आह. ननणवय घ ण य च क र त ह एक प रक रच ब द धधक कक रय असत. सम र उपलदध असल ल य अन क पय वय त न एक च अच क ननर ड कर न त य न स र स ब धधत समस य र र

6 क यवर ह कर र य च असत. ननणवय घ ण य प र उम दर र ल समस य च उकल करण य स ठ उपलदध पय वय च वर श ल षण करण आर श यक असत. तस च ननणवय घ त न उम दर र ल पहहल य द ननणवय ब बतच उद हदष टट ठरर र ल गत त. त य न तर ननणवय स ब ध पय वय च य ग य क रम ठरर र ल गत. त य प रत य क पय वय च य र म च य ब र तप स न त र ट लक ष त घ य व य ल गत त आणण स ब धधत उद हदष टट स ध य करण य स ठ क णत ननणवय अच क ह प ह र ल गत. द न हदन र र न त आपण र र स ध य स ध य ग ष टट ब बत ननणवय घ त असत आणण एख द य व यतत च य उद हदष टट, इच छ शतत, र र नपद धत, म ल य य च त य च य अश ननणवयक षमत र र पररण म ह त असत. * एख द ननणवय आर श यक म हहत असल य मशर य र सख लपण वर च र क ल य मशर य ह ऊ शकत न ह, अस ननणवय य ग य प रकक रय द र र घ ण य करत म हहत स कलन च गरर अध र णखत ह त. * र लद, अच क प रश सक य ननणवय घ त य ण (म हहत च य ग य र पर कर न, सर व प रश सक य टप टप प णव कर त अश प रस त र स लर कर त लर कर म न यत कक र त य स परर नग न क रण.) ह क यवक षम अधधक र य च महत त र च क म असत. * म हहत य ग त म हहत च स कलन, नतच पद धतश र र ग करण र म डण आणण त य र र आध ररत ननणवय घ ण य च य प रकक रय ल महत त र च स थ न प र प टत झ ल आह. * एख द य समस य ब बत उपलदध म हहत च आर क प रच ड असत. एकट व यतत ह म हहत एकह त स कमलत कर शकत न ह. अश र ळ स प रश सक य स रचन मध ल वर वर ध घटक न य ननणवय प रकक रय त सम वर ष टट कर न घ ण अपररह यव ह त. म हण नच प रश सक स उपलदध स स धन र य त रण च प रभ र पण र पर कर न य म हहत च स कलन करर न घ ण गरर च असत. * म हहत स कलन ह समस य स डर ण क तल पहहल टप टप आह. य न तरच सर वत आव ह न त मक टप टप म हणर य स कमलत म हहत त न अत य र श यक म हहत ब र ल क ढ न त य र र आध ररत र स त ननष टठ, र लद ननणवय घ ण य च क षमत. ह सर व म हहत प रश सक कड वर वर ध अहर ल च य स र र प त स दर क ल र त असत. अन कर ळ श कड प न च असण र ह अहर ल ततत, स रण, स त भ ल ख र त य चबर बर अन क प न च मलणखत मर क र य न ओतप र त भरल ल असत त. अश र ळ स हदल ल य मर क र त न आर श यक मर क र ओळखत य ण, त य च उत तम आकलन ह ण र य सगळ य च स गड ततत र स रण य य च य त ल स मग र श घ लत य ण ह अनतशय क शल य च क म ठरत. 4) तकव स गत वर च र आणण वर श ल षण क षमत प रश सक य अधधक र ह ब द धधर द द क ष टटक न त न वर च र करण र, तस च सम र

7 असल ल य पररक स थत च कक र ननम वण झ ल ल य समस य च वर श ल षण र स त ननष टठपण करण र अस र ल गत. अन क उम दर र न अस र टत क ह घटक ब कक ग कक र म न र म ट पर क ष त वर च रल य र ण र य प रश न स रख अस ल, पण य प एसस च य पर क ष च स र र प प हत य प एसस द सर य एख द य आय ग च य पर क ष पद धत च अन करण कर त न ह. य थ वर च रल र ण र प रश न ह उम दर र ल गधधळ त ट कण र असत त आणण त त प रश न ककत प रभ र र त य आणण कम र ळ त वर च र कर न हदल ल य म हहत च य आध र स डवर त ह तप सल र ऊ शकत. य स ठ सर र आर श यक आह. य घटक र र ल प रश न त अन क वर ध न हदल र त त. त य वर ध न श ननगडडत ननष टकषव पय वय त अ तभ वत क ल र त त. य थ वर द य य न हदल ल म हहत ग ह त धर न तक वच य आध र य ग य ननष टकष पय त प ह चण अमभप र त असत. त य स ठ वर च र र कल पन शतत ल गनतम न करण अत य र श यक ठरत. र ळ च घटक लक ष त ठ र न अश प रश न च कम त कम र ळ त उकल कश करत य ईल, य च सतत वर च र कर र ल गत. य स ठ हदल ल य म हहत च अच क, य ग य र चन र आकलन आणण य ग य ननष टकष पय त प चण य च क षमत उपय तत ठरत. भरप र सर र द र र य घटक च प रभ र तय र करत य त. * र स त ननष टठ, त ककव क द क ष टटक न त न पररक स थत च वर श ल षण करत य ण (वर वर ध प रक रच य प रकल प च गरर, त य प रस त र मध ल स भ व य अडचण र स ध, प रस त र म डण र य च स यय र त य त न ममळण र द रदश फ यद य च त लन इत य द.) 5) स म न य म नमसक अमभय ग यत (ब द धधमत त च चण ) स म न य ब द धधम पन च चण द र र अनतशय क तलष टट पररक स थत समर न घ ऊन, असल ल य अन भर च स गड घ ल न त य र र उप य य र ण य च उम दर र च क षमत स पष टट ह ऊ शकत. य घटक त ल भ वषक र अ कगणणत य य क ततर द च चण य द र र उम दर र कड प रत यक ष (क म र र) क यवरत असत न च आर श यक क शल य तप सत य त, तर अम तव कल च चण द र र उम दर र च कल पन शतत र र च ररक स म यव तप सल र त. य च चण मध य र णवम ल त ल अ कगणणत त ल वर वर ध स कल पन च य स ह य य न प रश न वर च र न उम दर र च प रश न स डवर ण य च गत आणण क शल य तप सल र त. एख द आल ख कक र आक त द ऊन त य र र वर वर ध प रश न वर च रल र ऊन उम दर र च स मग र च स पष टट करण करण य च क षमत तप सल र त. य थ उम दर र कड असल ल, क ल पननक/म नमसक आक त य, धचत र तस च प रनतम य च कल पन कर न त य च ह लच ल, क रम, य स ब ध च ड र इ ग लक ष त घ ऊन त य च ब द धधक क षमत तप सल र त. तस च द वर ममत आक त य प ह न त य ब बत त रममत य

8 स कल पन लक ष त घ ऊन ननष टकषव क ढण य च पद धत तप सल र त. य थ उम दर र न एख द य धचत र च कक र आक त च र गर गळ घटक वर स कट न हदल ल असत त. त कल पन न एकत र कर न कम त कम त र ळ त र डण य च उम दर र च क शल य महत त र च असत. तस च उम दर र न आक र कक र श प म धच ग, ग र प प र ट तशन, घन/घन यत र रच प रश न, आरस र प ण य त ल प रनतम र रच प रश न, क ब इनन ग श प, य र र ल प रश न स डर र ल गत त. प रश न आक त य आणण उत तर आक त य द ऊन प रश न आक त य च एक र मशष ट य लक ष त घ ऊन त य ल स ब धधत उत तर आक त त ल पय वय श ध र ल गत. त य म ळ य च चण द र र उम दर र च वर च र करण य च क षमत तस च स कल पन स पष टटत लक ष त य ऊ शकत. ब द धधम पन च चण च य स दभ वत र णवम ल, स यय श र ण, वर वर ध स र र प च य आक त य, न त स ब ध र र ल प रश न इ. वर वर ध स र र प च य घटक च अथव लक ष त घ ऊन त य र र ल प रश न च ननयममत सर र कर र. वर वर ध उद हरण च उकल क ल य म ळ बर च ठ कत ळ आणण उकलपद धत र प रकक रय पततय करत य त त. म हण न ननयममत, वर वर ध ग आणण वर प ल उद हरण च सर र ह च य घटक र र प रभ त र ममळर ण य च र र म गव आह. 6) आध रभ त स क ययक क षमत (म लभ त अ कगणणत य क शल य र स मग र वर श ल षण) य घटक र र ल प रश न द र र उम दर र कड असण र अ कज ञ न तस च वर मशष टट ब ब च र स तवर कत र सत य र ण न घ ण य स ठ एख द य वर षय श स ब धधत हदल ल ततत, आल ख य च आकलन कर न ननष टकषव क ढ र. य ब बत क शल य तप सल र त. आय ग न य अभ य सक रम मध य प ढ ल घटक च सम र श क ल ल आह ) अ क/स यय आणण त य च य त ल स ब ध, ) ऑडवर ऑफ म क ग न य ड (इयत त 0र च दर व), 3) ड ट इ टरवप रट शन ततत, आल ख, च टव., 4) ड ट सकफमसएन श (इयत त 0र स तर). य घटक च तय र करत न उम दर र न आकड म ड करत न क लतय ल टरच र पर करण य च सर य स ड न द य र. स यय ज ञ न र त य र र ल कक रय य ब बत वर वर ध प रश न वर च रल र त त. य च चण य वर श षत उम दर र ल य हठक ण म ठ य स यय न समस य च उकल कर र ल गत, ध रण ठरर र ल गत त, न हम प क ष र गळ य प रक रच य पररक स थत च स मन कर र ल गत कक र अच नक ननम वण झ ल ल य पररक स थत ल स म र र र ल गत, त थ उपय ग पडत त. अ कगणणत य घटक त ब र र र र ब क, भ ग क रग ण क र, र गवम ळघनम ळ, सर सर प रम ण इ. म लभ त अ कगणणत य प रकक रय च ननयममत अभ य स आणण त य र र आध ररत वर वर ध स र र प च य उद हरण च उकल कर न य र र प रभ त र ममळर त य ईल. स मग र स पष टट करण (Data interpretation) र स मग र च प र पण (Sufficiency)

9 य थ उम दर र ल हदल ल म हहत, क ह आक त य आणण धचत र य च वर श ल षण कर र ल गत. त य द र र त य च त ककव क क षमत तप सल र त. स मग र, फ ल च टव, आक त य, आल ख कक र धचत र य सर च आकलन कर न त य त असल ल वर मशष टट रचन लक ष त घ ऊन उम दर र ककत सक र त मक आणण र ग न वर च र कर शकत ह तप सण य स ठ ह च चण उपय तत ठरत. * ककम न गणणत य स कल पन च ओळख ग ण त तर र प रम ण, श कड र र आणण सर सर य त न घटक च ब रक ईन अभ य स कर र. स मग र च य आकलन र र ल प रश न स डर त असत न य त न घटक त ल स कल पन उपय तत ठरत त. * स मग र च आकलन र त य च य श ननगड त स कल पन श ओळख (ततत, स रण, स त भ ल ख, र त त ल ख) स त भ ल ख, र डस त भ ल ख आणण र त त ल ख र र ल प रश न स डवर ण य कररत अन क तल प टत य च र पर कर र. * म लभ त स यय ज ञ न मध ल स कल पन च र पर कर न ब द धधमत त च चण घटक त ल प रश न स डर ण. * गणणत य स कल पन च उत तम आकलन र भरप र सर र ह य घटक मध य अच कत आणण य च स त र. * स मग र च प र पण य त ल प रश न च अच क उत तर ममळवर त न वर र चन बर बर ननणवय क षमत महत त र च ठरत. 7) इ ग रर भ ष च आकलन क शल य न गर स र कलच चण त ल इ ग रर भ ष च य आकलन स दभ वत इ ग रर च ज ञ न महत त र च आह, क रण क ह उत र क र ळ इ ग रर भ ष त न हदल ल असत त. य थ र स त ननष टठ स र र प च प रश न असल य न प परमध ल इ ग रर भ ग र च न हदल ल य अच क पय वय च ननर ड कर यच असत. त य म ळ ककम नपक ष इ ग रर र च न त य त ल आशय समर ण य इतपत इ ग रर च ज ञ न इ ग रर भ ष त ल वर वर ध ब तम य, प स तक, मर क र य च अर गत करण अत य र श यक ठरत. य थ शदद च अथव, व य करणद ष ट य अच क र तयरचन य च अभ य स महत त र च आह. ननयममत र चन र भरप र सर र च य म ध यम त न क णत य ह वर द य य वल इ ग रर भ ष च आकलनक शल य र ढर त य त.UPSC UPSCUPSC UPSC स म न य अध ययन प पर मध ल प रश नस यय UP घटक

10 ) आकलन उत र 4 (3 उत र ) ) स र द र आ तरव यक ततगत क शल य प ढ ल उत र य र र प रत य क प रश न Polution, Traditions, Govt aim, Muncipal corporation, Flemingos, MGNREGS, Political process, Food Security, Armed conflict, Child Mortality, Food Process, Spirituality, Inflation, Rights, Man & State, Poverty, Global Finaicial Stability, Open Defecation, Democracy, Fundamental Rights, Human Development Inclusion Climate Change4 6 (8 उत र ) Climate Change Mitigation & IPCC4 Capitalism3 Public Sector4 Himalayan Ecosystem4 Globalisation4 Inclusion 3 Private oil Company 4 (9 उत र ) Water Pollution5 Financial Markets4 Disruption of Habitat Democracy Corporate Governance Malnutrition Agriculture3 Mineral Oil Misery 3) तकव स गत वर श ल षण ) शददअ क मश न प रण ल ) वर वर ध स च च क रम 3) म हहत च प थकरण 4) पझल ट स ट, तक वन म न 5) न त स ब ध 6) क ट प रश न 7) ब ठक व यर स थ ) ननणवय 6 क षमत र समस य

11 ननर करण 5) स ध रण ब द धधम पन च चण )आक त त ल ररतत स यय ) र णवधचन ह अ कम मलक 3) स क नतक भ ष 4) आक त च क रम प तवत 5) अक षर त रक ण/अ क घन 6) त लन क रमर र 6) म लभ त अ कज ञ न र म हहत वर श ल षण ) स यय र त य त ल स ब ध ) प रम ण ग ण त तर 3) क ळ आणण र ग 4) क ळक म, र ळ 5) टतक र र 6) सर सर, क रमचय, स भ व यत 7) भ ममत 8) ततत आणण ट बल 9) ग र फ र म हहत च प र पण ) मर ठ भ ष Old M.. (6) आकलन( उत र ) Cynthia 4 8

12 इ ग रर भ ष आकलन ( उत र ) Character Character MPSC Mस म न य अध ययन प पर मध ल प रश नस यय 03 घटक ) आकलन उत र 3 (7 उत र ) वर ज ञ न वर क स 5 म नर हतक 5 प र त 5 क शल य वर क स 5 रस यनश स त र 5 आ तरर ष टर य समस य 5 र वर क इ धन 37 (8 उत र ) ब र रप ठ 5 उत क र त 5 र र वर वर धत 5 ल झर5 इन श ल न3 रस यनश स त र4 प र द मशकर द5 अ धश रद ध 5 4 (0 उत र ) प र च न ग र म ण र र न5 द ष टक ळ3 र वर क बह वर वर धत 4 आध ननक र ग र भ रत म हहत च अधधक र 5 आधथवक स ध रण 3 र र श म इ धन र ऊर व5 र र त त रज ञ न5 र न खत 4 म नर सह न भ त 5 ) स र द र आ तरव यक ततगत क शल य 3) तकव स गत वर श ल षण ) इनप ट प रण ल ) वर वर ध स च च क रम 3) म हहत च प थकरण

13 4) पझल ट स ट, तक वन म न 5) न त स ब ध 6) क ट प रश न 7) ब ठक व यर स थ 4) ननणवय क षमत र समस य ननर करण 5) स ध रण ब द धधम पन च चण )आक त त ल ररतत स यय ) र णवधचन ह अ कम मलक 3) स क नतक भ ष 4) आक त र क रम प तवत 5) अक षर त रक ण/अ क घन 6) म लभ त अ कज ञ न र म हहत वर श ल षण ) स यय र त य त ल स ब ध क ट बक सम पद शन ल कर ग त अमभय न ननर ड प रकक रय अश तत व यर स थ पन द ष टक ळ व यर स थ पन प ल स अधधक र य च क यव अपघ त

14 ) प रम ण ग ण त तर 3) क ळ आणण र ग 4) क ळक म, र ळ 5) टतक र र 6) सर सर, क रमचय, स भ व यत 7) भ ममत 8) ततत आणण ट बल 9) ग र फ र म हहत च प र पण 7) मर ठ भ ष 5 (3 उत र ) 3 (3 उत र ) धमव र सम र 4 आकलन( उत र ) स. भ ममक 5 मन ष टयप र ण 5 Women इ ग रर भ ष Telangana5 Life5 Empowerment3 आकलन ( उत र ) Love7 Modern Encounter with Psychology 3 Shark Place Description 3