मह र ष ट र स थ पत य अभ य त र क स व पर क ष मह र ष ट र श सन च य अथथस कल प प क सव थत ज स त र ह प य त स रचन वर असत. र ज य च य प य त स रचन मध य रस त, ब धक

मह र ष ट र स थ पत य अभ य त र क स व पर क ष मह र ष ट र श सन च य अथथस कल प प क सव थत ज स त र ह प य त स रचन वर असत. र ज य च य प य त स रचन मध य रस त, ब धक म, भस चन, प ण प रवठ आणण व ज ननभमथत य वर महत तम र द ल ज त. त य म ळ र ज य श सन च य स वथजननक ब धक म, जलस र त आणण मह र ष ट र ज वन प र धधकरण य ख त य न फ रच महत त व आह. य ख त य त कननष ट ठ प तळ वर रल य ज ण र य र जपत र त अधधक र हणहण न सह यकयक क यथक र अभ य त य च न मण क (ज य उम व र न ब ई (भसव हहल) ह प व घ तल आह त य च स पध थ पर क ष घ ऊन) क ल ज त. स र प च य ननवड स ठ त न टप पप पय त पर क ष घ तल ज त प वथ पर क ष (00 ग ण), म ख य पर क ष (550 ग ण) आणण म ल खत (75 ग ण). म ख य पर क ष व म ल खत त ल ग ण न स र अ नतम ननवड क ल ज त. रवर ष स म र 400 प रल ज त त. प वथ पर क ष 00 प रश न व 00 ग ण असल ल वस त ननष ट ठ बह पय थय स वर प च प पर त स त स डववण. स र पर क ष च प पर फक त इ ग रज र ष त असत. तस च त प णथपण भसव हहल इ व जननयरर गवर ल असत. आत पय त ह पर क ष एमप एसस न 3 व ळ घ तल आह. तस च य प एसस म फथ त घ तल ज ण र इ डयन इ व जननअरर ग सव हहथस स मध ल भसव हहल इ व जननअरर गच प पर य पर क ष च य तय र स ठ उपय क त ठरत त. * प वथ उत त णथ ह ण य स ठ म नक 00 प क ग ण. मह र ष ट र स थ पत य अभ य त र क प वथ पर क ष च ननक ल 7 डस बर 205 र ज ल गल. स र पर क ष त 00 ग ण स ठ 00 प रश न ववच रण य त आल ह त. 203 च य पर क ष त अर ख व गट त ल ज य ववद य र थय न प क ष ज स त ग ण भमळ ल ह त त सवथ ववद य थ म ख य पर क ष स ठ प ठरल ह त. वगथव र उपवगथ 203 205 ) अर ख व सवथस ध रण 5 30 7 5 2) इ.म.व. सवथस ध रण 30

3) अ. ज त सवथस ध रण 4) अ. जम त सवथस ध रण 4 3 30 29 24 5) वव.ज. (अ) सवथस ध रण 6).ज. (ब) सवथस ध रण 7).ज. (क) सवथस ध रण ).ज. (ड) सवथस ध रण 9) वव.म.प र. सवथस ध रण 0) अप ग अव स थहय ग कणथबधधर 7 6 4 2 4 5 30 5 26 6 7 2 20 2 30 27 2 4 203 व 205 च य प वथ पर क ष प परमध य अभ य सक रम च य घटक वर प रत य क 23 प रश न ववच रण य त आल ह त. स र प पर mpsc.gov.in/previous questions.jsp# य link वर 34 हय क रम क वर उपलब ध आह. प वथ पर क ष च अभ य सक रम A) (Engineering Mathematics) : ) Linear Algebra, 2) Calculus, 3) Differential equations, 4) Numerical Methods.

B) Structural Engineering : ) Mechanics, 2) Structural Analysis, 3) Concrete Structures, 4) Steel Structures C) Geotechnical Engineering : ) Soil Mechanics, 2) Foundation Engineering, D) Water Resources Engineering : ) Fluid Mechanics and Hydraulics, 2) Hydrology, 3) Irrigation. E) Environmental Engineering : ) Water requirements, 2) Air Pollution, 3) Municipal Solid Wastes, 4) Noise Pollution. F) Transportation Engineering : ) Highway Planning, 2) Traffic Engineering G) Surveying H) Building Materials & Construction : ) Construction Materials, 2) Building components and their functions. सववस तर अभ य सक रम स ठ www.mpsc.gov.in य व बस ईटवर ल प ढ ल links पह mpsc.gov.in/cesyllabus.jsp (Sr. No. मध य स ध ररत अभ य सक रम) द ल ल आह. म ख य पर क ष पदहल य च 206 मध य मह र ष ट र स थ पत य अभ य त र क म ख य पर क ष ह नहय पद धत न घ तल ज त आह. ह म ख य पर क ष प णथपण वस त ननष ट ठ बह पय थय स वर प च आह. प व य पर क ष त स म न य अध ययन प पर फक त वस त ननष ट ठ बह पय थय स वर प च अस यच. आत अभ य त र क ववर षय वर ल प रश न स द ध वस त ननष ट ठ बह पय थय स वर प च असण र आह त. ह पर क ष 3 प पसथच असत. य प क प पर ह वस त ननष ट ठ बह पय थय स वर प च अस न त इ ग रज आणण मर ठ य न ह र ष त असत. प पर 2 आणण 3 ह फक त इ ग रज त असत त. प पर () मर ठ, इ ग रज, स म न य अध ययन (50 प रश न व 50 ग ण) प पर (2) Civil Engineering, PaperI (00 प रश न व 200 ग ण) प पर (3) Civil Engineering, Paper II (00 प रश न व 200 ग ण) म ख य पर क ष च अभ य सक रम प पर () मर ठ, इ ग रज, स म न य अध ययन ) मर ठ सवथस म न य शब स ग रह, व क यरचन, हय करण, हणहण व व क प रच र य च अथथ आणण उपय ग तस च उत र य वर ल प रश न च उत तर. 2) इ ग रज Common Vocabulary, sentence structure, Grammar, use of Idioms and phrases & their meaning and comprehension of passage.

3) स म न य अध ययन ) रत च ववश र षत: मह र ष ट र च इनतह स 2) रत य अथथहयवस थ ) रत य आय त व ननय थत. 2) र ष ट र य ववक स त सरक र, सहक र, ग र म ण ब क च भमक,3) श सक य अथथहयवस थ अथथस कल प, ल ख, ल ख पर क षण इत य, 4) प चव वर षथक य जन, 5) ककमत व ढण य च क रण व उप य. 3) रत च ववश र षत: मह र ष ट र च ग ल 4) पय थवरण : म नव ववक स व पय थवरण, पय थवरण प रक ववक स, न सधगथक स धनस पत त च स स धन, ववर ष शत: वनस ध रण, ववववध प रक रच प र र षण व पय थवरण य आपत त, पय थवरण स वधथन त क यथरत असल ल य र ज य/र ष ट र/ ज गनतक प तळ वर ल स घटन / स स थ 5) रत य र ज यहयवस थ 6) ज गनतक तस च रत त ल च ल घड म ड र जक य, औद य धगक, आधथथक, स म व जक, श क षणणक, ग भलक, खग लश स य, स स क नतक, व ज ञ ननक इत य. प पर (2) Civil Engineering, Paper I ) Building Construction & Materials: 2) Strength of materials 3) Theory of structures 4) Structural analysis 5) Steel structures 6) Design of reinforced concrete structures (Working stress and limit state) 7) Prestressed Concrete ) Construction Planning and Management 9) Computeraided analysis and design प पर (3) Civil Engineering, Paper II ) Surveying 2) Estimating, Costing and Valuation 3) Geotechnical Engineering 4) Fluid Mechanics 5) Fluid Machines 6) Engineering Hydrology 7) Irrigation Engineering ) Highway Engineering 9) Bridge Engineering 0) Tunnelling ) Environmental Engineering Water Supply Engineering

म ल खत (75 ग ण) य थ म ल खत च तय र करत न उम व र कड असल ल त त र क क षमत आणण हयवस थ पक य क शल य तप सल ज त असल य न उम व र न स वत च य हयव क तमत त व त ह क शल य आह त य च स र करण म ल खत रहणय न करण आवश यक असत. पर क ष च तय र व म गथ शथन प पर () मर ठ, इ ग रज, स म न य अध ययन म ख य पर क ष त स म न य अध ययन च ज प पर आह त य स 50 ग ण असत त. त य च च गल तय र क ल य स अग 30 पय त ग ण भमळ शकत त. त य म ळ एख द य ववद य र थय थस भसव हहल इ व जननअरर गच य न ल ख प परमध य कम ग ण भमळ ल तर त य च ननवड स म न य अध ययन मध ल ज स त ग ण म ळ ह ऊ शकत. स म न य अध ययन ववर षय च तय र करत न इनतह स, अथथहयवस थ, ग ल, र ज य हयवस थ, च ल घड म ड, य घटक च तय र एसट आय पर क ष च य ल ख त नम क ल य प रम ण कर व. इतर घटक च तय र करत न प ढ ल ब ब वर र द य व अ) मर ठ स र घटक मध य एक ण 5 उपघटक अस न त य प क प रत य क वर स म र त 5 प रश न ववच रल ज ऊ शकत त. सवथस म न य शब स ग रह मध य सम न थ शब, ववर द ध थ शब, शब सम ह बद ल एक शब, शब शक त, ररक हणय ज ग य ग य शब, शब च प रक र, श द ध शब, स ज ञ य वर प रश न ववच रल ज ऊ शकत त. व क य रचन त व क य प रक र, हय करणद ष ट य श द ध व क य, व क य च र प तर, व क य च प थ करण, स श ल र षण, प रय ग, य ब बतच प रश न ववच रल ज त त. हय करण मध य शब च य ज त आणण त य च उपप रक र, वव क त, वचनववच र, भल ग, क रक थथ, क ळ, व त त, अल क र य वर प रश न ववच रल ज त त. हणहण आणण व क प रच र मध य द ल ल य व क य स ठ य ग य हणहण, त य च अथथ, पय थय हणहण, य वर र असत. एक कक व न उत र ऊन त य वर प रत य क 3 त 5 प रश न ववच रल ज ऊ शकत त. स थ स दहत य मर ठ र ष म गथ शथक (स टड सकथ ल प रक शन) मर ठ हय करण (म. र. व ळ ब )

ब) इ ग रज र ष य घटक तह 5 उपघटक अस न त य वर प रत य क त 5 प रश न य ऊ शकत त. ह प रश न मर ठ त ल उपघटक स रख च अस शकत त. स थ स दहत य ) इ ग रज र ष म गथ शथक (स टड सकथ ल प रक शन) 2) इ ग रज र ष ए. क. क लकण क) स म न य अध ययन य घटक मध य एक ण 6 उपघटक ण य त आल ल आह त. त य वर प रत य क 5 त 0 प रश न ववच रल ज ऊ शकत त. तस प दहल तर स र घटक त ल अभ य सक रम ह अनतशय ववस त त आह. त य म ळ य घटक च अभ य स करत न त य च स थ ह स थ पत य अभ य त र क क ष स ब ध मय थद त क ल य स त य च फ य ह ऊ शकत. उ. रत च इनतह स अभ य सत न प डब ल ड ख त य च ननभमथत कध झ ल, र ष ट र य हमरस त ब धण य स कध स र व त झ ल, रत त पदहल धरण कध ब धण य त आल, रत त पदहल ववद य त ननभमथत प रकल प कध अव स तत व त आल य वर र द य व. थ डक य त इनतह स घटक च अभ य स करत न स वथजननक ब धक म, जलभस चन आणण मह र ष ट र ज वन प र धधकरण य ख त य च य इनतह स वर र द य व. ) रत च ववश र षत: मह र ष ट र च इनतह स : इनतह स य घटक वर ल प रश न स म र 5 त 6 अस शकत त. त य मध य मह र ष ट र च य इनतह स वर ववश र षत 57 त 90 च य क ल वध त घडल ल य ववववध र जक य घड म ड, स व त त र य चळवळ त ल मह र ष ट र यन न त य च य ग न, त र दटश न प ररत क ल ल ववववध क य, श तकर य च य चळवळ, ष ट क ळ आणण त य ब बतच आय ग, क र नतक रक, क मग र व आद व स च य चळवळ, स य क त मह र ष ट र चळवळ य वर र द य व. स थ स दहत य : ) मह र ष ट र च आध ननक इनतह स स टड सकथ ल प रक शन 2) इयत त व च इनतह स च प स तक 2) रत य अथथहयवस थ : स म न य अध ययन घटक मध य रत य अथथहयवस थ च अभ य सक रम अनतशय सववस तर द ल ल आह. त य म ळ क धचत य उपघटक वर 0 त 2 प रश न ववच रल ज ऊ शकत ल. भशव य ह प रश न प य त स रचन च य अथथक रण श स ब धधत अस शकत त. हणहणज च मह र ष ट र त ल ववववध रस त, धरण, ग हननभमथत, प ण प रवठ,

ववद य त प रवठ, स वच छत क यथक रम य ब बत त ज ञ न आणण आधथथक म त करण र य ख जग तस च परक य ववत त य स स थ य च य श स ब धधत प रश न ववच रल ज ऊ शकत त. तस च रत य अथथहयवस थ य उपघटक च अभ य स करत न द ल ल 5 उपघटक सववस तर अभ य स व त. स र अभ य सक रम ह प व च य र ज यस व प वथ पर क ष च य अभ य सक रम श स लग न अस आह. ) रत य आय त ननय थत स र घटक ह एसट आय पर क ष त ल परक य हय प र य घटक श भमळत ज ळत आह. त य च तय र करण य स ठ स टड सकथ लच र ज यस व म ख य पर क ष स ठ च स म न य अध ययन प पर 4 अथथहयवस थ य प स तक च आध र यय व. 2) र ष ट र य ववक स त ब क च भमक स र घटक ह ज न य एमप एसस र ज यस व प वथ पर क ष त ल अभ य स क रम त ल अस न त य च य तय र स ठ व च अथथश स च प स तक आणण स टड सकथ लच य अथथश स च य प स तक च आध र यय व. 3) श सक य अथथहयवस थ स र घटक ह एमप एसस र ज यस व म ख य पर क ष स म न य अध ययन प पर 4 मध ल अस न त य स ठ स टड सकथ लच स म न य अध ययन प पर 4 अथथश स च प स तक व पर व. 4) प चव वर षथक य जन स र घटक ह प णथपण र ज यस व प वथ पर क ष, स म न य अध ययन प परमध ल अस न त य स ठ स टड सकथ लच स म न य अध ययन स प णथ म गथ शथक ह प स तक व पर व. तस च व आणण 2 व च य पय थवरण श स च प स तक व पर व. 5) ककमत व ढण य च क रण व उप य स थ स दहत य : ) रत च अथथहयवस थ स टड सकथ ल प रक शन 2) इयत त व व 2 व च अथथश स च प स तक. 3) रत च ववश र षत: मह र ष ट र च ग ल : ग ल च तय र करत न रत आणण मह र ष ट र च य प र क नतक, आधथथक आणण स म व जक ग ल वर र द य व. य मध य नद य, धरण, उद य ग, शहर, पजथन यम न, हव म न ब ल, ज गल, वन यप र ण, व हत क ळणवळण, पयथटन, ल कस ख य, स थल तर, य स रख य म द य वर र द य व. स थ स दहत य ) रत च ग ल एच.क. ड ईफ ड (स टड सकथ ल ) 2) मह र ष ट र च ग ल एच.क. ड ईफ ड (स टड सकथ ल ) 3) इयत त व व 2 व च ग ल च प स तक. 4) पय थवरण : पय थवरण घटक च अभ य स स द ध अथथहयवस थ प रम ण सववस तर द ल ल

आह. पय थवरण घटक मध य एक ण 6 उपघटक ण य त आल अस न त य ब बतच सववस तर म दहत स टड सकथ लच य पय थवरण व हव म न ब ल य प स तक त ण य त आल ल आह. य घटक वर ल प रश न ह ग ल बल व भम ग, प र र षण, हव म न पररर ष, श श वत ववक स, जम न आणण प ण य च हयवस थ पन, र ष ट र य उद य न, अ य रण य, ध क य त असल ल प र ण आणण वनस पत प रज त, ब य व स पअर ररझहहथ, आयप स स, य एनएफस स, वल डथ व ईड फ ड, क प पररर ष, य स रख य म द य वर र ण र असत. स थ स दहत य ) पय थवरण व हव म न ब ल (स टड सकथ ल प रक शन) 2) इयत त व व 2 व च पय थवरण वर ल प स तक. 5) रत य र ज यहयवस थ : य घटक च तय र करत न रत य र ज य घटन, घटन सभमत, म ल त हक क, म गथ शथक तत त व, स स, क द र सरक र, र ष ट रपत, र ज य ववध म डळ, र ज यप ल व म ख यम, ववववध घटन त मक आय ग, न य य हयवस थ, घटन र स त य आणण ववववध सभमत य, प च यत र ज, न गर प रश सन, ननवडण क य स रख य म द य वर र द य व. स थ स दहत य ) रत य र ज यघटन (स टड सकथ ल प रक शन) 2) इयत त 2 व च र ज यश स च प स तक. 6) ज गनतक तस च रत त ल च ल घड म ड : च ल घड म ड च अभ य स करत न अभ य त र क क ष श स ब धधत सवथप रक रच य घड म ड लक ष त यय हय त. य घटक त ल अभ य सक रमस द ध प व च य र ज यस व प वथ पर क ष त ल च ल घड म ड स रख च आह. य मध य महत त व च य हयक त, स थळ, आय ग, सभमत य, प र शथन, न मण क, प रस क र, द नववश र ष, प स तक, य वर ज स त र असत. स थ स दहत य ) ल ट स ट च ल घड म ड (स टड सकथ ल प रक शन). 2) www.studycircle.guru य व बस इटवर ल म दहत च स थ ननयभमतपण यय व. प पर 2 आणण 3 स र न ह प पर प रत य क 00 प रश न च व प रत य क 200 ग ण च आह त. य थ च गल य तय र न प रत य क प परमध य ककम न 50 प रश न स डव न प रत य क 00 ग ण भमळववत य ऊ शकत त. अश प रक रच पर क ष प रथमच ह त असल य न य प एसस म फथ त घ तल य ग ल ल य इ डयन

इ व जननअरर ग पर क ष च 2009 स ल प स न त 205 पय त भसव हहल इ व जननअरर ग ववर षय च प पसथ upsc.gov.in य व बस इटवर म ग ल वर ष थच य प रश नपत र क य भल कवर उपलब ध आह त त स डव व त. त य च ख प फ य ह ऊ शक ल. प पर 2 आणण 3 मध ल अभ य सक रम ह ब.ई. भसव हहलच य च र वर ष थत ल अभ य सक रम त ल ववववध घटक श स ब धधत आह. य थ अभ य स करत न म दहत व चण य बर बरच वस त ननष ट ठ बह पय थय प रश न स डववण य स ज स त र द य व. त य स ठ आत पय त एमप एसस न घ तल ल य प ढ ल पर क ष त ल प रश न सर व स ठ स डव व त ) एमइएस प वथ पर क ष च प पसथ 2) मह र ष ट र ववद य त अभ य त र क प वथ व म ख य पर क ष च प पसथ 3) सह यक अभ य त जलस प वव ग पर क ष च प पसथ 4) उपअभ य त, य त र क, मह र ष ट र जल स न पर क ष च प पसथ. 5) क यथक र अभ य त ववद य त स वथजननक ब धक म पर क ष च प पसथ.