2016; 2(1): 15-19 2015; 1(3):07-12 ISSN: 2394-7519 IJSR 2016; 2(1): 15-19 2016 IJSR www.anantaajournal.com Received: 19-11-2015 Accepted: 17-12-2015 M.A (Ph. D) Research scholar Department of Sanskrit, Arts College, Osmania University Hyderabad, India प र ण ष व व नम व न व म यद ण प र मस प र द न नम ण व त ऽध न 1 भ रत यस द य न स र म नव ज वनपरम थ न धम थ क म म न स ध यत अ दश व अ प च चत ष कल अव म अ स य मह ष भ एत स व न कल न ण षण, धन षण, परल क षण, इत म न य जन न त न द भ रत यव य एत व कल उ द व रतय उ ख दर व वत प र णम, व प र णम म गवतम, ह रव शम, व यनक मस म, श न तस र, क ट थ श म, ल लत व र द ष व कल व भ सङ भ, व वधन म भ वत व चत कल ग त न सव र प आ यत सव व व व श ऽ प भ रत य ग थ नम व अल म प र ण व श वत क एव भ ग र व श व कम मय थ न रद न ज व वश ल प र र क म र न श श नक भग एव च व स द व ऽ न तथ श ब ह त अ दश त व त श श पद शक 2 व नव चनम व इ य श वस नव स इ त वत त अय च श म नव नव सय थ नस चकतय आ च बह क ल त अ व ध व यत व श व भ ष व भ थ व त द वत त नगर दकव च व र धव य 3 स द र मद ग द व लयमठ दव म नल ण न पणम 4 आव स व सव द प र म व ण थ स द र म द ग ष द व लयमठ ष च 5 म म र म त ब ट कम ध र व व 6 Correspondence M.A (Ph. D) Research scholar Department of Sanskrit, Arts College, Osmania University Hyderabad, India व भ द धर ( नम ण थलम ) ह म (भवन- स द- म प- सभ - श ल ) य नम (आस क नम श बक रथ ) पय म (प रम कक फलक सनब लपय न) ग ह- म-नगर- द व यतन स द द ग - आर म-तट क-स त ब द नम णल णब धक श व श म त ब त ~ 15 ~
व श भ रत य न व व न सव म वत त भ रत य न आ क वक स न गत न त य जनभ य आर ध न न उप सन ज त त ष आन क न द वत ग र आ वभ त व द प नष द वत न म त य, द व त ग र, आर धन, इ श वत एवम आप, ब ध यनग स द ष य श ल व दक नम णम इ श व वधप र ण ष व वषय प र ण ष म, ग ड,, न रद,, भ व, ल, व य, अ, इ दप र ण ष व ल ण न व वषय व ण त अ प र ण द व लय नम ण :(38), शल स व ध (41), स दल ण (42), व स द व द तम ल ण, (44), नगर दकव कथनम (106), इ श तप दत एव म प र ण व त (251), ग ह नम णक ल नण य (252), चत ल नम ण म (253), तम ल ण :(258), इ श ग डप र ण व म नल णम : (46), स द ल म प दल ण (47), इ द वषय व ण त एव व धम रप र ण न न द व तम ल ण, स दभ दकथन :(86), सव त भ स दल णम : (87), द व लयभ पर :(93), इ द वषय उ खत स एव ग डप र ण ग ह व वध द व वधद वत थ पन व ध (46), स द द न ल ण न: (47), सव द वत त व ध (48), इ द वषय एव क टल य थ श, एव श न तस र च व श स वषय व श ल ण न पणम अ व य प य आगम ष अ धकतय त इ त व श त आगम ष भ पर, थलपर, द धन, ह स दद व यतनद वत त द नम ण वधय स म णतय न पत आगम बहव य प ल तथ प अ श म द गम, क मक गम, क रण गम भ तष व स वषय अ धकतय ट श व श त व श त अ प अ क बहव व य म नस र श श म, मयमतम, व कम - क शक, श र कर. व म नम, व व, म नस स, इ द स एत ष सव ष व श ष म नस र द व लय म नम ण ल ण तप दक उ म इ त व श त एत द ण म णतय क व व प ष म प र ण व प ष एव क र ण क थत त य एक भय र भ तमस जत स भ त ल क न ब ध त स रल कव स अमर त द र गत न द व त नव दय म स तद त भ त भ म पत स भ त अध म खतय ईश शर न न ऋत प द सन, भ म अपतत तद मनगरव प द ग प न स द प जल न द नम ण समय ष जन अव भव प जय य क प तथ न प जय त ष पद पद व भव ऐ य न त इ त त वरम ददत एव क र ण नम ण दष व प ज म श न प रग त (म प र णम 251अ य ) व भ द क मक गम व थल ध न, जल ध न म त वध भव त थम प न ह दव, पय दव इ त वध भव त ह दव वभ ग द व लयम पर जभवनसभ णम न टकश ल इ द वषय उ पय दव वषय श बर ण म शकट न भ तय भव त य जल ध नव वध भव त ज ल अन पद श स ध रणद श इ त क मक गम जल ध नव श व,, व व, इ, ज, भ तक, अस र, प श च, व ण, आ य इ त दश वध न उ म एत ष ल ण प अ उ खत न भ हणम- थल-त थ -द वत न य ल णस म नव नव सय भवत त न च म जन न सव थ सव द अ दयकर पय तय भ वत म, त श थलम अ ष य श चभ व त त आ क द म क शत इ त च न व स ज न व स न फलव लत प ण ज प नव सय, क षय, जलसम द, स रव, भ मम व म इ त व श अस चयन भ पर क श थल जन न य र भवत वषय न य श भ पर वध न अ वद भ म ग णम अध र क व भ म उ म, म म, अधम, इ त भव त एन वषय त क न पर अ प अ स चत एत स पर ण ववरणम त त व ष उ तम व श पर ध र ण उ म भ म व य नम ण क य म त श नम ण म नव श च र दप ड र हत स आन भ रत भव ~ 16 ~
व श मन स ण यव श ण नव सय भ मर व न द ण न तवम य ण र वण, व न प तवण, श ण क वण भ म श भव त घ तग भ म व ण, र ग भ म य ण, अ ग भ म व न म ग श न नव सय,तथ व द व य प उ म भव त व ल व म व द न च भ रह च र तथ प त क च व यथ मम ध तर म न ग वसत भ मध र च कष य च आ द य परस म त क श शर थ क श द व भय च स त व न श ख तप व क य त 7 म व स भ पर न र नम णक य द न आर भव त त ष म नम णर तय अध न द क र ण उ अ ह र, म, एकभ ग, नगर, प र, प ण, ख टक, खव ट, श बर, स न म ख, मठ, र जध न, इ त क मक गम क ण क, स र, नरक, प त त, व, क क, व दक, इ त स भ द उ म नस र श श द क, सव तभ, न वत, प क, भ क, क, र, क म ख, चत म ख, इ त अ वध न मनगर द नम णभ द त ष ल ण प च उ मसस द वषय प र ण उ ख एव त ख ट न च प र ण च म ण च व सव श वध न च द ग न पव त दरध न म नगर जन ख टम ख ट त म ध य जनम श परम स म स म चत ध न र जध न र जन तश ष र जध न नगरद ग द न ध म म श न तस र र जध न नगर नम ण क कत इ य वषय एवम - न न व लत क ण पश प गण व त सब दकध च त णक स ख सद आ स व गम क ल न तद रमह धर स र समभ श र जध न क य त जन नव सय ग ह ग ह, सदन, भवन, स द, इ त वभ म नस र श ल वध नल ण इ भ ग नम णल ण न उ न व कम श ग ह ण भ द प च र शत स क उ ख त म, म र वम न, भ क, सव त भ, चक न न, न वध न व, ब ड भ, ग हर ज श ल म, म र. व र ज म र, भवन, ब, श ब, वलय, द द भ, प, मह प, न वत, वध म न, क, ध क ग हव, ह, व षभ, ग, ग ड, स ह, भ म ख, भ धर, जय, प थव धर, व, च, प क, ब, व, व ध न, खड ग, गद, व इ त अ प र ण ऽ प ईष द न द वग हभ द ग ह व स म न व न नव सय अ प व मय भव त ग ह एत न ग ह क क क य करण य त द क क नम पण य इ य वषय अ ध न त अय च वषय ग ह व स इ त क त तद अ प र ण द श ग ह आ य मह नस, द ण य द श शयन, न आय ध ग र, प म य द श भ जनम व य ध ग ह उ र स थ नम ऐश द श द व त ग ह नम पण यम एष म सव ष सव वध भव दय भव त इ त प व ग ह आ व मह नसम शयन द ण त न आय ध यम भ जनम प म य त व य ध स ह उ र स थ नम ऐश द वत ग हम चत ल श ल व श ल च कश लकम चत ल ग ह ण त श ल ल कभ दत 10 ग ह व स म म प र ण ईश भ द न अ प च अ प र ण न ब थ न नम र, इ श ईश न द वत ग र तथ श ग ह भव त मह नसम तथ य त च र जलम ग ह प रम सव म न थ पय त ब ध ब थ न (ब म ) ब ह क य त नम डपम व च द न न च व य कम श ल तथ ब ह एव व वश ष त ग हभत श भ य स र द ग श बर, व हन म ख, थ न य, णक, स, नगम, व र इ त अ वध नम यम ण थलभ द न द ग ग रद ग, वनद ग, जलद ग, रथद ग, द वद ग, प द ग, म द ग, इ त व यत जन व सग ह स ध रणतय मनगरद व लय नम ण तप दत वध नम व ग ह नम ण वषय ऽ प अन सत म ~ 17 ~ म प स दद व लय अन पत भव त म प म प म क न भ द न वध भव 1.प क - 64 2.प भ - 62 3.स त - 60 4.अम तम न - 58
5.क श - 56 6.ब दस ण - 54 7.गजभ - 52 8.जय वह -50 9. व -48 10. वजय - 46 11.व क त -44 12. त य -42 13.य भ -40 14. वश ल -38 15.स -36 16. श मद न -34 17.भ गप -32 18.नन -30 19.म नव -28 20.म नभ क -26 21.स व -24 22.ह रत -22 23.क ण क र -20 24.शत ध कम :-18 25. स ह -16 26. मभ -14 27.शशक -12 वध म प क य म कन यस न मत म म ण म षस म प क प भ स तम तम न क श ब दसङक ण गजभ भय वह व वजय व व क त त य य भ वश ल स मद न भ गप नन म नव म नभ क स व हर त व क ण क र त द क सह मभ शशक तथ व च 12 म प क ण, अथव व क र प णव, अ भ ज क त प ण व ष डशभ ज क त प णव अथव चत भ ज क त प ण व नम पण य इ त नम ण व धर प उ म क ण व म त क ण र क चत ण च कत स थ न म प त भ ग त व प कत म प चत स द त क य त म डप न म दशह कम क य त दशह म व ष डश य तम ज क त ह म म व द च क रय त 13 स द स द श द व लय स द वषय अ प च ध नन ~ 18 ~ भवन न वषय च य त व य एव वह र च तद अमरक श -ह द ध नन व स स द द वभ भ ज म स द त स द पद ल वशरणग वस दन ष एव म दत द त स द 14 प र ण ष म म स द क वल द व लय न म व म खतय य इ वग त त द वत त भ व प र ण न शद रशततम ऽ य भवन न व भ क र एव 1.म 2.भ म 3.म र 4.क ल स 5. वम न 6.न न 7.सम 8. प 9.ग ड 10.न वध न 11.क र 12.ग हर ज 13.व ष 14.ह स 15.घट 16.सव त भ 17. स ह 18.व 19.चत ण 20.ष डशक ण प व म म ह ब ह क ल स तथ पर भव च पर व र वम न दन तथ सम प ग डन दवध न र ग हर ज व ष ह स सव क भ क घट स ह व षचत ण ष डश य थ इ त व श त स द यद न न 15 ग रडप र ण भवन क र एव न द ग डप र ण आच रख स रच र श म य भवन क र उ त च व र ज, प र, क ल स म लक व प इ त प वध न भवन न न पत न स द न च व म म न य न च म नत व र ज प क क ल स म लक य व प च प त स द सव य नय द वत तम ल ण न अ प र ण स य द चत ष य ग दल ण एव ल स ल म दम त न नम ण म चत र श
द य र प प ष म यपय व वधद वत न तम न ल ण न स क न पत न त व स द व तम ल ण न एव न द न स द र प व म ख व च र ननम स थ प च ब ल द म स कम शल श त नवध वभ नवम शक स य भ शल य त भ ग ङअग लम त ङ ग ल ग लक न कल न तद त भ गम क ध भ प भ ग क य त भ गम क तथ ज न व य भ गम व च म क ट त लम लव क तथ त ल य न ज घ ण ण स तम 17 नम ण वध न म नम ण थलम न, नम यम ण लय, व थय, तट क दय, उ न न, भ त न प द वभजन, ब लकम, ग ह नम ण र, गभ व स, श भम त श कम ण क ग ह व श, एत वषय अ ध न भव क मक गम इत ऽ प व ततय नम ण म एवम म द न त व स नव श द क त आद क लपर त त य द श नण य त त य भ पर त व श थ ब ल त क र प चम भ म ष कष णम त श क स थ पन प द म पद नण य नवम स व स दशम द व त ब ल ग हव दभ द द क दश उद त दश गभ व स त द व नव शनम 18 उपस ह र एव क र ण व श स द वषय व वधप र ण ष कव श ष च वप ल व त ववरण ल त व श नयम सव ऽ प म नवक ण य व प द अत म नव लय नम ण अथव द व लय नम ण ऽ प च व श नय म न अव म अन सर त इ य व श वल कन न अ क यत प द ट 1. स ह शर म ण 2. म प र णम 251 अ य 2.3 क 3. अ प र णम 106 तम अ य थम क 4. ग डप र णम 5. ग डप र णम 6. क टल यम अथ श म 7. अ प र ण 247-1-3 8. प र ण प र णम 7-105 9. श न तस र 1.213,214 10. अ प र णम 106-18-20 11. म प र णम 255-33-36 12. म प र णम 269-1-6 13. ग डप र मम 148-4-5 14. अमरक श 2.2.9 15. भ व मह प र णम 130 अ य 23-26 16. ग डप र णम आच रख ड 47-21,22 17. अ प र णम 24-1-5 18. क मक गम 33 पटलम 1.क ल नण य 2. थल नण य 3. भ पर 4.ब ल वध न 5. भवन भ ग नद श 6. थलकष णम 7.शङ ख थ पन 8.पद नण य 9.स व स 10. नम ण र द वत ब ल 11.व द नम णम 12. गभ द वत नव शनम एव र ममन स न म तग ह द नम ण न सम श भ न क य व वश ष म नगर- ग हद व यतन- स द द नम ण न सव प सव ल णस श भततय वर जम न य व श आर त सम पय क वषयम द ल ण न न द न एत न ल ण न सव प सव र प सव वषय प अन सत ण स ध रणतय व श ष नम ण वषयस द वषय एवम 1.म न म णम 2.तल व स 3.प द व स 4.शङ क थ पनम 5.भ मल व ध 6.गभ व स 7.उपप ठ व ध 8.अ ध न व ध 9. ल णम 10.म पल णम 11. रव त यनल णम 12. रम 13. दनम 14. वम नल णम 15.ग प रल णम 16. व कशकम (द व लय वषय क वध नम भव त) ~ 19 ~ उपय स च 1. अ प र णम अन म व ल 2. क मक गम - 3. ग डप र णम भ रत ब क क प र षन 4. म प र णम आष व नट 5. म नस र -म ष र म मन हरद स प षस 6. व धम रप र णम आष व नट 7. अ प र णम न ग क शक 8. भ व प र णम